Ἀγαπητοί μου Πατέρες καί Ἀδελφοί,
Παιδιά μου ἐν Κυρίῳ ἀγαπημένα,
Στὸν πολιτισμό μας, τὸ αἶσχος τῆς δουλείας ἔχει πλέον καταργηθεῖ. Ὁ Ἀπόστολος Παῦλος ὅμως, ἔζησε σὲ μιὰ ἐποχή, κατὰ τὴν ὁποία ἡ δουλεία θεωροῦταν κατάσταση πλήρως ἀποδεκτὴ καὶ αὐτονόητη. Κάθε ἀμφισβήτηση τῆς διακρίσεως ἀνάμεσα σὲ δούλους καὶ ἐλεύθερους λογίζονταν ὡς ἀνατρεπτικὴ καὶ ὅποιος τολμοῦσε νὰ ἐναντιωθεῖ σὲ αὐτὴ κρίνονταν ὡς ἐπικίνδυνος ἀνατροπέας τῆς κοινωνικῆς τάξεως.
Ὁ Παῦλος ὅμως, τόλμησε! Καθὼς ἦταν βέβαιος πὼς ἡ διδασκαλία τοῦ Χριστοῦ ἔγινε τὸ θεμέλιο ἑνὸς ἐντελῶς καινούργιου κόσμου, ὅπου ἡ ἀξία τοῦ κάθε ἀνθρώπου εἶναι μοναδικὴ καὶ ἀνυπολόγιστη, διακήρυξε στὴν πρὸς Γαλάτας Ἐπιστολή του πώς: «ὅσοι βαφτιστήκατε στὸ ὄνομα τοῦ Χριστοῦ, ἔχετε ντυθεῖ τὸν Χριστό. Δὲν ὑπάρχει πιὰ Ἰουδαῖος καὶ εἰδωλολάτρης, δὲν ὑπάρχει δοῦλος καὶ ἐλεύθερος, δὲν ὑπάρχει ἄντρας καὶ γυναῖκα· ὅλοι σας εἶστε ἕνας, χάρη στὸν Ἰησοῦ Χριστὸ» (Γάλ. 3, 27-28).
Ποιό εἶναι τὸ ὑπέροχο μήνυμα, τὸ ὁποῖο μετέδωσε ὁ μεγάλος Ἀπόστολος στὴν Οἰκουμένη; Εἶναι πώς, στὴν ἐπερχόμενη Βασιλεία τοῦ Θεοῦ, ἡ ἀξία τοῦ ἀνθρώπου δὲν ρυθμίζεται ἀπὸ τὶς κοινωνικὲς συνθῆκες, τὴν καταγωγή του, τὴν κληρονομικότητα ἢ τὶς περιστάσεις. Γιὰ ἐκεῖνον ποὺ ἐντάσσεται στὴν Ἐκκλησία καὶ μαθαίνει νὰ βλέπει τὸν κόσμο ὅπως τὸν βλέπει ὁ Θεός, ὁ κάθε ἄνθρωπος ἀποτελεῖ θεία εἰκόνα καὶ ἀξίζει τὸν ἀπόλυτο σεβασμό.
Σήμερα, ἡ λέξη «δοῦλος» πρωταγωνιστεῖ τόσο στὴν Εὐαγγελικὴ ὅσο καὶ στὴν Ἀποστολικὴ περικοπή. Στὸ σημερινὸ Εὐαγγέλιο συμβαίνει κάτι παράξενο καὶ ὁπωσδήποτε ἀσυνήθιστο: ἕνας Ρωμαῖος ἀξιωματοῦχος, ἕνας Ἑκατόνταρχος, ἀπαρνιέται τὸ κῦρος τοῦ ἀξιώματός του καὶ γίνεται ἱκέτης μπροστὰ σὲ ἕναν Ἑβραῖο διδάσκαλο, προκειμένου ἕνας δοῦλος του νὰ θεραπευθεῖ (Μτθ. 8: 5-13).
Ἡ λέξη «δοῦλος» πρωταγωνιστεῖ καὶ στὴν σημερινὴ Ἀποστολικὴ περικοπή, μόνον ποὺ ὁ Ἀπόστολος Παῦλος τῆς προσδίδει μιὰ βαθύτερη διάσταση. Τί γράφει στὴν ἐπιστολὴ του πρὸς τοὺς Ρωμαίους, ἀπὸ τὴν ὁποία ἀκούσαμε πρὸ ὀλίγου ἕνα ἀπόσπασμα; «Εἶστε, λοιπόν, ἐλεύθεροι πιὰ ἀπὸ τὸ ζυγὸ τῆς ἁμαρτίας κι ἔχετε γίνει δοῦλοι τοῦ καλοῦ καὶ τοῦ δίκαιου. Παλιότερα, εἴχατε ὑποδουλώσει ὅλο τὸ εἶναι σας σὲ πάθη καὶ πράξεις ἀντίθετες στὸ θεϊκὸ θέλημα, μὲ ἀποτέλεσμα νὰ ζεῖτε ἀντίθετα πρὸς τὶς ἐντολὲς τοῦ Θεοῦ. Τώρα πρέπει νὰ ὑποδουλώσετε ὅλο τὸ εἶναι σας στὸ θεϊκὸ θέλημα, γιὰ νὰ προοδεύετε στὴν ἁγιότητα» (στ. 18-19).
Ἐδῶ, ὁ Ἀπόστολος Παῦλος θυμίζει, κατ΄ ἀρχὰς, στοὺς ἀκροατές του πώς, πρὶν τὸν Χριστό, δὲν ἦταν ὑποταγμένοι ἁπλῶς σὲ ἕνα σκληρὸ καὶ ἀπάνθρωπο ἀφεντικὸ ἀλλὰ σὲ κάτι ποὺ ἐμφανίζεται στόν ἄνθρωπο κάθε ἐποχῆς, σὲ κάτι ποὺ καταστρέφει τὴν ζωή μας, κάτι ποὺ μᾶς ὁδηγεῖ στὸν θάνατο, κάτι ποὺ βρίσκεται κρυμμένο μέσα μας καὶ ἀπὸ τὸ ὁποῖο δὲν μποροῦμε νὰ ἀποδράσουμε ἀλλὰ μποροῦμε νὰ τοῦ ἀντισταθοῦμε. Αὐτὸ εἶναι ἡ ἁμαρτία.
Ἡ δουλεία μπορεῖ νὰ καταργήθηκε στὶς ἡμέρες μας, ἡ ἁμαρτία ὅμως, αὐτὸς ὁ φοβερὸς τύραννος ποὺ καταδυναστεύει τὴν ζωή μας καὶ μᾶς στερεῖ τὴν γαλήνη, τὴν χαρὰ καὶ τὴν ἀγάπη, εἶναι ἐγκατεστημένος μέσα μας ἀπὸ τὴν πρώτη στιγμὴ τῆς γεννήσεώς μας καὶ ἀποτελεῖ ἀποτέλεσμα ἐκείνου τοῦ πρώτου, τοῦ προπατορικοῦ ἁμαρτήματος. Τότε ποὺ οἱ Προπάτορές μας, ὁ Ἀδὰμ καὶ ἡ Εὔα, ἐπέλεξαν μιὰ ζωὴ μακριὰ ἀπὸ τὸν Θεό, μιὰ ζωὴ ὑπόδουλη στὰ πάθη καὶ στὶς μάταιες χαρὲς αὐτῆς τῆς γῆς, μιὰ ζωὴ καταδικασμένη σὲ θάνατο.
Τί αἰσθάνεται ἕνας δοῦλος; Τὴν καταπίεση κάποιου, ὁ ὁποῖος τοῦ στερεῖ αὐτὸ ποὺ θέλει καὶ αὐτὸ ποὺ θὰ τοῦ χαρίσει ἱκανοποίηση καὶ ὁλοκλήρωση. Σήμερα ζοῦμε πλέον στὴν ἐποχὴ μιᾶς ἐλευθερίας, συχνὰ ἀχαλίνωτης καὶ ἀσύδοτης. Ἂς ἀναρωτηθοῦμε ὅμως: Γνωρίζουμε τί θέλουμε ἀληθινά; Πόσες φορές, στὸ ὄνομα τῆς δῆθεν ἐλευθερίας μας, δὲν αὐτοκαταστρεφόμαστε, ὑποδουλώνοντας τὸν ἑαυτό μας σὲ συνήθειες καὶ πάθη ποὺ μᾶς ὁδηγοῦν σὲ δρόμους πόνου καὶ ταλαιπωρίας, συχνὰ χωρὶς ἐπιστροφή;
Ἂς τὸ ὁμολογήσουμε: Δὲν γνωρίζουμε τί θέλουμε. Ἕνα σκοτάδι καλύπτει τὴν ψυχή μας καὶ δὲν τῆς ἐπιτρέπει νὰ βρεῖ τὸν δρόμο ποὺ ἀληθινὰ ποθεῖ. Ὁ Παῦλος γνωρίζει αὐτὸ τὸ σκοτάδι. Ζοῦσε μέσα σ΄ αὐτό, ὅταν πολεμοῦσε τὴν πίστη καὶ δίωκε τοὺς ὀπαδούς τοῦ Ναζωραίου. Τὸ σκοτάδι παρέμενε ἀδιαπέραστο, μέχρις ὅτου, ἡ φωτεινὴ μορφὴ τοῦ Ἐσταυρωμένου, ἐκεῖ, στὸν δρόμο πρὸς τὴν Δαμασκό, τοῦ ἀποκάλυψε ἕναν ἄλλο δρόμο, τὸν δρόμο τῆς πίστεως, τῆς συγχωρέσεως καὶ τῆς ἀγάπης.
Γι΄ αὐτὸ καὶ σήμερα, ὁ Ἀπόστολος Παῦλος μᾶς καλεῖ νὰ ἀπελευθερωθοῦμε ἀπὸ τὴν δουλεία τῆς ἁμαρτίας καὶ νὰ παραδώσουμε ὅλη μας τὴν ὕπαρξη στὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ, τοῦ Μόνου ποὺ μπορεῖ ἂν μᾶς χαρίσει ξανὰ τὴν ἀληθινὴ ἐλευθερία, τὸ ἀνέσπερο φῶς καὶ τὴν αἰώνια ζωή.
Ἀδελφοί μου,
Ὁ Θεὸς δὲν μᾶς καλεῖ κοντά του ὡς δούλους, ἀλλὰ ὡς φίλους καὶ ὡς παιδιά του. Γι΄ αὐτὸν ἀκριβῶς τὸν λόγο, ἐπέλεξε ἡ Ἐκκλησία μας καὶ τὴν σημερινὴ Εὐαγγελικὴ περικοπή. Ὅπως εἴδαμε σήμερα τὸν Ἑκατόνταρχο νὰ θεωρεῖ τὸν δοῦλο του φίλο καὶ ἀδελφό, ἔτσι καὶ ὁ Θεός, στὸ πρόσωπο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ, κατάργησε τὴν ἀπόσταση ποὺ μᾶς χώριζε ἀπὸ τὸν Θεὸ καὶ ἀποκατάστησε μεταξύ μας τὴν σχέση πατέρα μὲ παιδί, φίλου μὲ φίλο. Ὅπως ὁ Ἑκατόνταρχος ταπεινώθηκε μπροστὰ στὸν Χριστὸ γιὰ χάρη τοῦ φίλου του, ἔτσι καὶ ὁ Χριστὸς μας ἀπαρνήθηκε τὴν θεϊκὴ Του δόξα, ἔλαβε μορφὴ δούλου καὶ πέθανε μὲ τὸν πιὸ ἀτιμωτικὸ τρόπο γιὰ χάρη τῆς σωτηρίας μας.
Πολλοὶ παραξενεύονται ὅταν ἀκοῦν τοὺς Χριστιανοὺς νὰ ἀποκαλοῦν τὸν ἑαυτό τους «δοῦλο Θεοῦ». Ξεχνοῦν ὅμως πὼς πρῶτος ὁ Θεός, ἐξ αἰτίας τῆς ἀγάπης Του, ἔγινε δοῦλος τοῦ ἀνθρώπου. Ἡ σχέση, λοιπόν, μὲ τὸν Θεὸ δὲν εἶναι δουλικὴ ἀλλὰ πατρική, ἀδελφικὴ καὶ ἀπόλυτα ἀγαπητική. Ἡ δουλεία στὴν ἁμαρτία φθείρει καὶ θανατώνει. Ἡ δουλειὰ ὅμως, στὴν ἀρετή, ὅπως τὴν δίδαξε ὁ Χριστός, ἀποτελεῖ οὐσιαστικὰ ἀπελευθέρωση ἀπὸ τὴν ἁμαρτία καὶ ἀποκάλυψη τοῦ δρόμου πρὸς τὴν ἀληθινὴ ζωή.
Οἱ Ἅγιοι τῆς Ἐκκλησίας μας, παλαιοὶ καὶ σύγχρονοι, οἱ ὁποῖοι τόσο θαυμασμὸ καὶ τόση συγκίνηση μᾶς προκαλοῦν, δὲν ἔκαναν τίποτα περισσότερο ἀπὸ τὸ νὰ ταυτίσουν ἀπόλυτα τὸ «θέλω» τους μὲ τὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ. Πρέπει ὅμως νὰ ἀναρωτηθοῦμε: Γιατί μᾶς συγκινεῖ τόσο πολὺ ἡ ἐξιστόρηση τοῦ βίου τους; Ἡ ἀπάντηση εἶναι ἁπλῆ: Τὴν δική τους ζωὴ ποθοῦμε νὰ ζήσουμε κι ἐμεῖς. Στὰ πρόσωπα τῶν Ἁγίων ἀποκαλύπτεται ὁ βαθύτερος πόθος μας νὰ ἀπαλλαγοῦμε ἀπὸ τὰ τυραννικὰ πάθη, νὰ ὁδηγηθοῦμε στὴν μετάνοια καί, μέσῳ αὐτῆς, νὰ λάμψουμε ξανὰ ὡς εἰκόνες τοῦ Δημιουργοῦ καὶ Πατέρα μας.
Ἂς μὴν συνεχίζουμε λοιπόν, νὰ ζοῦμε ὡς δοῦλοι τῆς ἁμαρτίας. Ἂς μὴν ἐπιμένουμε νὰ παραδίδουμε τὴν ζωή μας στὴν λύπη καὶ τὴν φθορὰ τοῦ θανάτου ποὺ προκαλεῖ ἡ ἁμαρτία. Ἂς ἀκολουθήσουμε τὸν Ἀπόστολο Παῦλο στὸν δρόμο τῆς ὑπακοῆς στὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ καὶ ἂς γευόμαστε ὅλο καὶ περισσότερο τὴν εὐλογία Του στὴ ζωή μας. Ἀμήν.
Μὲ ὅλη μου τὴν πατρικὴ ἀγάπη,
Ο ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ ΣΑΣ
† Ο ΑΙΤΩΛΙΑΣ ΚΑΙ ΑΚΑΡΝΑΝΙΑΣ ΔΑΜΑΣΚΗΝΟΣ
