Βρισκόμαστε στο ξεκίνημα μιας αιωνιότητας
η ποιότητα της οποίας θα εξαρτηθεί από τις επιλογές μας
Του Μητροπολίτου Αιτωλίας και Ακαρνανίας κ. Δαμασκηνού
Μόλις πριν δύο Κυριακές και εξ αφορμής της παραβολής του πλουσίου και του Λαζάρου, βρεθήκαμε ενώπιον της απληστίας αλλά και της σκληροκαρδίας που χαρακτηρίζει τους ανθρώπους εκείνους, οι οποίοι έχουν επενδύσει όλες τις ελπίδες τους για ευτυχία στα υλικά αγαθά. Σήμερα, ο Χριστός θέτει ενώπιόν μας και πάλι έναν πλούσιο, ο οποίος έχει κάνει τις ίδιες επιλογές, το χαρακτηριστικό όμως που αβίαστα αποκαλύπτεται και που λαμβάνει σχεδόν τραγικές διαστάσεις, είναι η μοναξιά του.
Με την πρώτη ματιά, η σημερινή Ευαγγελική περικοπή αφόρα σε ένα γεγονός μεγάλης χαράς. Ένας πλούσιος βλέπει την σοδειά του να έχει ξεπεράσει κατά πολύ τις προσδοκίες του. Η χαρά γεμίζει την καρδιά του. Όχι όμως για πολύ. Σχεδόν αμέσως, την χαρά επισκιάζει η ανησυχία. Η σοδειά είναι τόσο μεγάλη, ώστε δεν μπορεί να αποθηκευτεί. Οι αποθήκες του δεν χωρούν τόσο καρπό, αν και είναι βέβαιο πως είχαν σχεδιαστεί για να αποθηκεύσουν μεγάλη ποσότητα, πολλαπλάσια των αληθινών του αναγκών. Στη σημερινή μας ιστορία όμως, οι αληθινές ανάγκες δεν έχουν μεγάλη σημασία. Σημασία έχουν τα ψυχικά κενά του πλουσίου, που η μεγάλη του σοδειά καλείται να καλύψει.
Ο αναγνώστης ή ο ακροατής της σημερινής παραβολής θα εντοπίσουν εγκαίρως ορισμένες παράξενες λεπτομέρειες. Πρώτ’ απ’ όλα, ενώπιόν μας βρίσκεται ένας άνθρωπος, ο οποίος έχει εκτοπίσει από την ζωή του κάθε ανθρώπινη παρουσία. Η ικανοποίησή του φαίνεται μεγάλη, αλλά ούτε συζήτηση να την μοιραστεί με κάποιον αγαπημένο του συγγενή ή να κεράσει κάποιον φίλο. Ως πλούσιος, είναι φυσιολογικό να τον φανταστούμε να μένει σε ένα μεγάλο σπίτι. Κανένα ίχνος όμως ανθρώπινης παρουσίας δεν εμφανίζεται στο παλάτι του. Επικρατεί ερημιά απόλυτη και μία σιωπή, που μόνο τα δικά του βήματα ίσως να την διέκοπταν κατά τις ατέλειωτες ώρες της μοναξιάς του. Τα πλούτη του είναι οι φίλοι του, τα πλούτη του είναι οι συγγενείς του, τα πλούτη του είναι ο Θεός του. Ο πλούσιος της σημερινής παραβολής μιλάει για τη σοδειά του σαν να μιλά για κάποιον επισκέπτη, ο οποίος εμφανίζεται ξαφνικά. Γι’ αυτόν, κάθε σπόρος της σοδειάς είναι τόσο πολύτιμος, όσο ένας αγαπημένος φίλος που δεν πρέπει επ’ ουδενί να χαθεί. Ο καρπός είναι για αυτόν ένας αγαπημένος συγγενής που πρέπει πάση θυσία να βρει τρόπο να τον φιλοξενήσει, παραχωρώντας ακόμη και ολόκληρο το σπιτικό του. Με την αγωνία αυτή παίρνει βιαστικές αποφάσεις. Αποφασίζει το γκρέμισμα των παλιών αποθηκών του, χωρίς καν να υπολογίσει το κόστος. Απ’ το μυαλό του δεν περνά καν η υποψία πως κάτι του είναι περιττό, ώστε να το χαρίσει, ή, έστω, να το πουλήσει.
Τα παράξενα όμως συνεχίζονται. Από την σημερινή Ευαγγελική περικοπή δεν λείπουν οι διάλογοι. Μόνο που ο συνομιλητής του πλούσιου γαιοκτήμονα δεν είναι ένας συνάνθρωπος αλλά ο ίδιος ο εαυτός του. Ουσιαστικά, δεν ακούμε διαλόγους αλλά μονολόγους. Μόνος του προβληματίζεται, μόνος του αναζητά και βρίσκει λύσεις, μόνος του ονειρεύεται ευτυχισμένες στιγμές, τις οποίες είναι βέβαιον πως εντελώς μόνος του θα απολαύσει.
Μήπως όμως, έστω κι έτσι, είναι ευτυχής; Ο προσεκτικός παρατηρητής θα αντιληφθεί πως δεν είναι. Πριν καν χαρεί την σπουδαία του σοδειά, η προσοχή του εστιάζεται στο πρόβλημα της αποθήκευσης. Πριν καν η ικανοποίηση προλάβει να διαβεί το κατώφλι της καρδιάς του, ενεργοποιείται η ανασφάλειά του. Πριν καν απολαύσει το παρόν, ο νους του σχεδιάζει ένα αμφίβολο μέλλον, το οποίον τόσο τραγικά ακυρώνει η φωνή του Θεού: «Ανόητε, απόψε ζητώ την ψυχή σου».
Αλήθεια, σε τί κατάσταση να βρίσκεται άραγε η ψυχή του πλουσίου της παραβολής; Είναι ευτυχής; Είναι πλήρης; Όχι, αδελφοί μου. Η ψυχή του αδυνατεί να χαρεί, διότι της προσφέρει ανούσια και μάταιη τροφή. Δεν επιθυμεί ανθρώπους γύρω του, διότι ο καθένας είναι γι’ αυτόν απειλή. Δεν επιθυμεί τον Θεό μέσα του, διότι δεν έχει ούτε την δύναμη ούτε την επιθυμία να αλλάξει τον δρόμο του και να ακολουθήσει τον δρόμο του θελήματος του Δημιουργού του, όπου κυριαρχούν άλλες προτεραιότητες και άλλες προοπτικές. Σκέφτεται μόνος, αποφασίζει μόνος και, τελικά, θα πεθάνει μόνος. Κανέναν δεν αγάπησε, τίποτε δεν μοιράστηκε, σε κανέναν δεν προσέφερε κι έτσι, πέρασε την σύντομη ζωή του χωρίς να καταλάβει απολύτως τίποτα από την ουσία της ζωής.
Συγχρόνως όμως στέρησε την ψυχή του και από την χαρά που νιώθει κάποιος όταν δέχεται ένα ανέλπιστο δώρο. Ο πλούσιος της παραβολής μετέτρεψε τα δώρα της ζωής σε ιδιοκτησία του. Καταχράστηκε τα δώρα της γης, για τα οποία δεν κόπιασε και για τα οποία δεν αισθάνθηκε ποτέ την ανάγκη να ευχαριστήσει. Ο πλούσιος είναι συγχρόνως παράφρων και αγνώμων. Και ως τέτοιος, είναι καταδικασμένος να ζήσει αιωνίως στο «τίποτε», όπως στο «τίποτε» έζησε και την επίγεια ζωή του.
Μπορεί η σημερινή περικοπή να μας ελκύει με την γλαφυρότητα και την ενάργεια της διηγήσεώς της. Αν όμως θελήσουμε να ωφεληθούμε από τα μηνύματά της, χρειαζόμαστε το θάρρος της αυτοκριτικής. Μπορεί να οικτίρουμε τον πλούσιο για τις επιλογές του και την τραγική μοναξιά του, πρέπει όμως να αναρωτηθούμε, πόσες φορές, η αναζήτηση πλούτου, εξουσίας και της «πικρής δόξας των ανθρώπων», όπως αναφέρει ο άγιος Εφραίμ ο Σύρος, βάρυναν περισσότερο και στην δική μας ψυχή από την αγάπη, την συμπόνια και το μοίρασμα. Πόσες φορές, όπως εκείνος, ξεχάσαμε πως την ψυχή μας, πέρα από τα υλικά αγαθά, ευφραίνουν οι βαθιές και ειλικρινείς σχέσεις με τους ανθρώπους και η ολόθερμη αφοσίωση στο θέλημα του Θεού. Πόσες φορές άραγε έχουμε στερήσει την ύπαρξή μας από μία ζωή αγάπης προς τον διπλανό μας και ευγνωμοσύνης προς τον Θεό και Δωρητή όλων εκείνων που διαρκώς μας χαρίζει;
Για τον σημερινό πλούσιο, η ώρα της αλήθειας σήμανε ξαφνικά, τραγικά και, δυστυχώς, χωρίς δυνατότητα επιστροφής. Εμείς, όμως, έχουμε ακόμη την ευκαιρία να συνεφέρουμε τον άφρονα εαυτό μας, να τον απεγκλωβίσουμε από την μοναξιά, την φτηνή και προσωρινή χαρά που προσφέρει ο υλικός πλούτος και να τον στρέψουμε προς τα εκεί, όπου η χαρά είναι βαθιά και ανεξάντλητη. Μία χαρά που πηγάζει από τον Θεό της αγάπης. Και, επιτρέψτε μου να πω, το ίδιο να πράξουμε και με τα παιδιά μας, προς τα οποία, η αλόγιστη προσφορά αποκλειστικά και μόνον υλικών αγαθών εκ μέρους μας, τα αφήνει διψασμένα στην ψυχή, με αποτέλεσμα να βιώνουν κενότητα ζωής, στέρηση από αληθινή φιλία και, συχνά, θυμό, καθώς διαισθάνονται πως τους στερούμε μία ζωή με βαθύ νόημα και ανώτερο σκοπό.
Η ζωή μας φαίνεται μικρή άλλα ήδη βρισκόμαστε στο ξεκίνημα μιας αιωνιότητας, η ποιότητα της οποίας θα εξαρτηθεί από τις επιλογές μας. Ας προσευχόμαστε με βαθιά πίστη προς τον Κύριό της χαράς και της αγάπης, ώστε να μας χαρίζει το θάρρος και την δύναμη να απελευθερωνόμαστε από την απέραντη μοναξιά που πάντα συνοδεύει την εξάρτηση από τον πλούτο και να έχουμε στραμμένη την καρδιά μας προς το φως του προσώπου Του και την αιώνια μακαριότητα που μόνον Αυτός μπορεί να μας χαρίσει.
