Ἀγαπητοί μου πατέρες καί ἀδελφοί,
Παιδιά μου ἐν Κυρίῳ ἀγαπημένα,
Τελειώνει σιγά – σιγά ὁ δρόμος ποὺ ὁδηγεῖ πρὸς τὴν «μητρόπολη τῶν ἑορτῶν», ὅπως χαρακτηρίζουν οἱ Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας μας τὰ Χριστούγεννα, καθώς, ἀπὸ τὴν Γέννηση τοῦ Κυρίου μᾶς ξεκινᾶ ἡ φανέρωση τῆς ἐπαγγελίας τοῦ Θεοῦ, ἡ ἐκπλήρωση τοῦ κηρύγματος τῶν Προφητῶν καὶ ἡ ἀποκάλυψη τῆς ἄπειρης ἀγάπης Του γιά μας, τοὺς ἀνθρώπους.
Ἡ σημερινὴ Κυριακὴ ἔχει τὴν ἐπωνυμία «Κυριακὴ πρὸ τῆς Χριστοῦ Γεννήσεως». Τὴν Κυριακὴ αὐτή, ἡ Ἐκκλησία μας θυμᾶται καὶ τιμᾶ ὅλους ἐκείνους, οἱ ὁποῖοι ἀπὸ τὸν Ἀδὰμ μέχρι καὶ τὸν Ἰωσήφ, τὸν μνήστορα τῆς Παναγίας μας, δὲν ξέχασαν τὸν ἀληθινὸ Θεό, δὲν ἄφησαν νὰ σβήσει στὴν ψυχή τους ἡ προσδοκία τοῦ ἐρχομοῦ τοῦ Μεσσία καὶ δὲν λογάριασαν οὔτε τὴν ἴδια τους τὴν ζωή, προκειμένου νὰ μείνουν πιστοὶ στὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ.
Ὅπως ἀναφέρει ὁ ἀπόστολος Παῦλος, τὸν ἐρχομὸ ποὺ ἐκεῖνοι δὲν γνώρισαν, τὸν ἀξιωθήκαμε ἐμεῖς. Ἤδη, ἀντικρίζουμε μὲ ἀνεκλάλητη χαρὰ τὸ φωτισμένο ἀπὸ τὸν λαμπρὸ ἀστέρα σπήλαιο τῆς Βηθλεὲμ ποὺ μᾶς περιμένει. Πρόκειται γιὰ τὴν ἴδια χαρὰ ὅλων ἐκείνων ποὺ ἀκοῦν γιὰ τὸν Χριστὸ καὶ μέσα τους, μὲ τὴν συμβολὴ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, γεννιέται ὁ πόθος νὰ Τὸν συναντήσουν. Ἑκατομμύρια τέτοιες ψυχὲς φώτισε κατὰ τὸ παρελθόν, ἀλλὰ καὶ συνεχίζει νὰ φωτίζει ἡ Θεία Χάρις. Πρόκειται γιὰ ἐκείνους ποὺ ἀναζητοῦν τὴν ἀλήθεια, διψοῦν τὴν σωτηρία τους καὶ προστρέχουν στὴν Ἐκκλησία γιὰ νὰ γνωρίσουν τὴν διδασκαλία της, ζητῶντας νὰ βαπτιστοῦν στὸ ὄνομα τοῦ Τριαδικοῦ Θεοῦ.
Αὐτοί, οἱ ὁποῖοι προετοιμάζονται νὰ γίνουν μέλη τῆς Ἐκκλησίας διὰ τοῦ Ἁγίου Βαπτίσματος εἶναι οἱ κατηχούμενοι. Γιὰ τοὺς κατηχουμένους, ἡ πρώτη χριστιανικὴ Ἐκκλησία, μετὰ τοὺς ἀποστολικοὺς χρόνους, καθόρισε μιὰ περίοδο δύο ἕως τριῶν χρόνων, προκειμένου νὰ κατηχηθοῦν, δηλαδὴ νὰ ἀπαρνηθοῦν τὴν ὅποια παλαιά τους πίστη, νὰ μυηθοῦν στὴν ἀλήθεια τοῦ Εὐαγγελίου, καί, βεβαίως, νὰ προσαρμόσουν τὴν ζωή τους στὸ θέλημα τοῦ ἀληθινοῦ Θεοῦ. Γιὰ αὐτοὺς τοὺς μέλλοντες Χριστιανούς, ἡ Ἐκκλησία μας ὅρισε, σὲ κάθε Θεία Λειτουργία, νὰ προσευχόμαστε ἐμεῖς, οἱ πιστοί, μὲ θέρμη.
Λίγο πρὶν τὴν δέηση γιὰ τοὺς κατηχουμένους, προηγεῖται ἡ ἐκτενὴς δέηση, δηλαδὴ μία σειρὰ εὐχῶν γιὰ ζῶντες καὶ κεκοιμημένους. Ἀμέσως μετά, ὁ ἱερέας καλεῖ καὶ τοὺς κατηχουμένους νὰ ἑνώσουν τὶς προσευχές τους μὲ ἐκεῖνες τῶν πιστῶν:
«Εὔξασθε οἱ κατηχούμενοι τῷ Κυρίῳ», τοὺς προτρέπει.
Δηλαδή,
«Προσευχηθεῖτε καὶ ἐσεῖς οἱ κατηχούμενοι στὸν Κύριο».
Κατόπιν, ὁ ἱερέας καλεῖ τοὺς πιστοὺς νὰ προευχηθοῦν ὑπὲρ τῶν κατηχουμένων, λέγοντας: «Ἐμεῖς, οἱ πιστοὶ, ἂς προσευχηθοῦμε γιὰ τοὺς κατηχουμένους. Γιὰ νὰ τὸὺς ἐλεήσει ὁ Κύριος. Γιὰ νὰ τὸὺς κατηχήσει τὸν λόγο τῆς ἀληθείας. Γιὰ νὰ τὸὺς φανερώσει τὸ Εὐαγγέλιο τῆς δικαιοσύνης. Γιὰ νὰ τοὺς ἑνώσει μὲ τὴν ἁγία του καθολικὴ καὶ ἀποστολικὴ Ἐκκλησία. Σῶσε, ἐλέησε, βοήθησε καὶ φύλαξέ τους, Κυριε, μὲ τὴν χάρη σου».
Ἀμέσως μετά, ὅλοι οἱ πιστοί, μὲ τὴν φωνὴ τοῦ ἱερέως, ἀπευθύνονται πρὸς τὸν Κύριο καὶ προσεύχονται γιὰ ἐκείνους ποὺ ἑτοιμάζονται νὰ ἀφήσουν τὴν παλιά τους ζωὴ καὶ νὰ παραδώσουν τὸν νοῦ καὶ τὴν καρδιά τους στὴν ἀλήθεια τοῦ Εὐαγγελίου:
«Κύριε, Θεέ μας, ποὺ κατοικεῖς ψὴλὰ στὸν οὐρανὸ καὶ βλέπεις ἐδῶ κάτω στὴν γῆ, πὸὺ γιὰ τὴν σωτηρία τοῦ ἀνθρωπίνου γένους ἔστειλες τὸν μονογενῆ σου Υἱὸ καὶ Θεό, τὸν Κύριό μας Ἰησοῦ Χριστό, ρῖξε τὴν ματιὰ σου ἐπάνω στοὺς δούλους σου τοὺς κατηχουμένους, ποὺ ἔχουν σκύψει τώρα τὰ κεφάλια τους σὲ σένα· καὶ ἀξίωσέ τους στὸν κατάλληλο καὶρὸ νὰ πάρουν τὸ λουτρὸ ποὺ θὰ τοὺς ξαναγεννήσει, νὰ συγχωρεθοῦν οἱ ἁμαρτίες τους καὶ νὰ φορέσουν τὸ ἔνδυμα τῆς ἄφθαρτης ζωῆς· ἕνωσέ τους μὲ τὴν ἁγία σου καθολικὴ καὶ ἀποστολικὴ Ἐκκλησία καὶ λογάριασέ τους μὲ τὰ πρόβατα τοῦ διαλεχτοῦ σου ποιμνίου. Γιὰ νὰ δοξάζουν κι αὐτοὶ μαζὶ μας τὸ ὁλοτίμητο καὶ μεγαλόπρεπο ὄνομά σου, τοῦ Πατέρα καὶ τοῦ Υἱοῦ καὶ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, τώρα καὶ πάντα καὶ στὸὺς ἀτελεύτητους αἰῶνες».
Διαβάζοντας τὴν δέηση ὑπὲρ τῶν κατηχουμένων, ἀναλογιζόμαστε μὲ πόση συγκίνηση τὴν ἄκουγαν οἱ κατηχούμενοι. Συγχρόνως, συνειδητοποιοῦμε μὲ πόσο αὐστηρὰ κριτήρια ἀλλὰ καὶ μὲ πόση ἀγάπη ἡ Ἐκκλησία προετοίμαζε κατὰ τὸ παρελθὸν τοὺς κατηχουμένους, ὄχι ἁπλῶς νὰ ἐνταχθοῦν στὴν Ἐκκλησία ἀλλὰ καὶ νὰ πληροῦν ὅλες τὶς προϋποθέσεις, προκειμένου νὰ συνειδητοποιήσουν τὴν μεγάλη τιμὴ ποὺ ἀξιώνονται ἀλλὰ καὶ τὴν μεγάλη εὐθύνη ποὺ ἀναλαμβάνουν. Ἀμέσως μετὰ τὴν ἀνάγνωση τῆς δεήσεως αὐτῆς, οἱ κατηχούμενοι ἀποχωροῦσαν.
Ἀδελφοί μου,
Πολλοὶ ἀναρωτιοῦνται σχετικὰ μὲ τὴν σκοπιμότητα τῶν εὐχῶν γιὰ τοὺς κατηχουμένους, καθὼς ἔχει γενικευθεῖ πλέον ἡ πρακτική του νηπιοβαπτισμοῦ. Κι ὅμως! Ἡ Ἐκκλησία, μὲ τὴν σοφία της, διατήρησε τὶς εὐχὲς αὐτὲς γιὰ δύο λόγους:
Πρῶτον, γιὰ νὰ μὴν ξεχνᾶμε πὼς σὲ κάθε Θεία Λειτουργία, δὲν συμμετέχει ἁπλῶς ἡ τοπικὴ ἐνορία ἀλλὰ ὁλόκληρη ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία. Τὴν ὥρα τῆς Θείας Εὐχαριστίας ἐνισχύονται οἱ πνευματικοὶ δεσμοὶ τῆς παγκόσμιας Ὀρθοδοξίας. Καί, ὅπως γνωρίζουμε καλά, σὲ πολλὰ μέρη τοῦ κόσμου καὶ ἰδιαίτερα στὴν Ἀφρικὴ καὶ τὴν Ἀσία, ἑκατοντάδες ἀνθρώπων γνωρίζουν τὴν Ὀρθοδοξία σὲ ὥριμη ἡλικία καὶ εἰσέρχονται στὸ στάδιο τῆς κατηχήσεως μὲ τὸν ἴδιο τρόπο ποὺ προσήρχοντο κατὰ τοὺς πρώτους αἰῶνες τῆς ἐκκλησιαστικῆς ἱστορίας οἱ προερχόμενοι ἀπὸ τοὺς εἰδωλολάτρες καὶ τούς Ἰσραηλῖτες μέλλοντες Χριστιανοί. Ὑπὲρ αὐτῶν λοιπόν, προσευχόμαστε, προκειμένου νὰ γνωρίσουν τὸ φῶς τῆς ἀληθείας καὶ νὰ ἀξιωθοῦν τὴν ἀναγέννηση ποὺ προσφέρει ἡ πίστη στὸν Κύριό μας.
Ὑπάρχει ὅμως καὶ κάτι δεύτερο: Μπορεῖ ὁ νηπιοβαπτισμὸς νὰ σηματοδοτεῖ τὴν ἔνταξη μιᾶς ἀνθρώπινης ὑπάρξεως στὸ σῶμα τῆς Ἐκκλησίας, αὐτὴ ὅμως θὰ παραμείνει ἀνενεργὴ ἐὰν δὲν συνοδευτεῖ ἀπὸ μιὰ διαρκῆ κατήχηση, τὴν ὁποία ἡ Ἐκκλησία ἔχει ἀναθέσει, πρωτίστως στοὺς ἀναδόχους καὶ κατόπιν στοὺς γονεῖς. Ἡ εὐχὴ ὑπὲρ τῶν κατηχουμένων ἀφορᾶ ἰδιαίτερα ἐμᾶς τοὺς ἐνήλικες, προκειμένου, μὲ συστηματικότητα καὶ ζῆλο, νὰ ὁδηγήσουμε τὶς νέες ὑπάρξεις στὸν δρόμο τῆς πίστεως καὶ νὰ μὴν γίνουμε αἰτία, εἴτε λόγῳ τῆς δικῆς μας ἐλλιποῦς κατηχήσεως εἴτε λόγῳ τῆς ἀμέλειας καὶ τῆς ραθυμίας μας, νὰ στερηθοῦν οἱ βαπτισμένοι μέν, ἀλλὰ κατ΄ οὐσίαν κατηχούμενοι μικροὶ στὴν ἡλικία Χριστιανοί, τὴν χαροποιὸ καὶ ζωογόνο ἐμπειρία τῆς Ἐκκλησίας.
Ἰδιαίτερα στὴν ἐποχή μας ἡ ἀνάγκη τοῦ ἐπανευαγγελισμοῦ ποὺ συχνὰ διατυπώνουν κληρικοὶ καὶ θεολόγοι δὲν εἶναι τίποτε ἄλλο παρὰ ἡ ἀνάγκη ἀνανεώσεως τῆς κατηχήσεως, ἡ ὁποία ἀποτελεῖ τὴν μοναδικὴ ὁδὸ συνειδητῆς καὶ ὁλοκληρωμένης ἐντάξεως στὴν Ἐκκλησία. Αὐτὴ χαράζει τὸν δρόμο ποὺ ὁδηγεῖ στὸ σπήλαιο τῆς πνευματικῆς Βηθλεὲμ καὶ μεταβάλλει ὅλους μας, μικροὺς καὶ μεγάλους, σὲ καταρτισμένους καὶ συνειδητοὺς προσκυνητὲς τοῦ νεογέννητου Χριστοῦ.
Στὴν Θεία Λειτουργία λοιπόν, κάθε φορὰ ποὺ προσευχόμαστε γιὰ τοὺς κατηχουμένους, ἂς μεταβάλλουμε τὴν προσευχή μας καὶ σὲ δέηση ὑπὲρ τῆς δικῆς μας πνευματικῆς πορείας ἀλλὰ καὶ τῆς πνευματικῆς προόδου των παιδιῶν μας. Ἡ εὐθύνη μας εἶναι μεγάλη, μεγάλη ὅμως θὰ εἶναι καὶ ἡ εὐλογία καὶ ἡ βοήθεια τοῦ Θεοῦ στὸ ἔργο τῆς ὀρθόδοξης κατηχήσεως ποὺ θὰ τοὺς προσφέρουμε, μὲ μία ὅμως προϋπόθεση: Νὰ θεωρήσουμε τὴν κατήχηση ὡς κορυφαῖο ἔργο τῆς ἐκκλησιαστικῆς ζωῆς καὶ νὰ τὴν ἀποδεχτοῦμε ὡς πολύτιμη ὁδό, ἡ ὁποία ὁδηγεῖ μικροὺς καὶ μεγάλους στὸν δρόμο τῆς ἀληθείας καὶ τῆς ζωῆς, στὸν δρόμο τοῦ Κυρίου μας, ὁ Ὁποῖος, σὲ λίγες ἡμέρες θὰ ξαναφέρει στὴν γῆ τὴν ἐλπίδα. Ἀμήν.
Μὲ ὅλη μου τὴν πατρικὴ ἀγάπη,
Ο ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ ΣΑΣ
† Ο ΑΙΤΩΛΙΑΣ ΚΑΙ ΑΚΑΡΝΑΝΙΑΣ ΔΑΜΑΣΚΗΝΟΣ
