Ἀγαπητοί μου πατέρες καί ἀδελφοί,
Παιδιά μου ἐν Κυρίῳ ἀγαπημένα,
Τρεῖς ἀπὸ τὶς δεκατέσσερεις ἐπιστολὲς τοῦ ἀποστόλου Παύλου ὀνομάζονται «ποιμαντικὲς ἐπιστολές». Πρόκειται γιὰ δυὸ ἐπιστολὲς πρὸς τὸν Τιμόθεο, Ἐπίσκοπο Ἐφέσου καὶ μία πρὸς τὸν Τίτο, Ἐπίσκοπο Κρήτης. Ὀνομάζονται «ποιμαντικές», διότι, σὲ αὐτές, ὁ ἀπόστολος γράφει σχετικὰ μὲ τὴν σημασία τῆς διακονίας τῶν ποιμένων τῆς Ἐκκλησίας, παραθέτοντας παράλληλα πνευματικὲς καὶ πρακτικὲς συμβουλές.
Σήμερα, ἡ ἀποστολικὴ περικοπή προέρχεται ἀπὸ τὴν ποιμαντικὴ πρώτη ἐπιστολὴ τοῦ ἀποστόλου Παύλου πρὸς τὸν ἅγιο Τιμόθεο. Σὲ πρώτη σκέψη, λοιπόν, θὰ μποροῦσε κάποιος νὰ ὑποθέσει πώς ὁ σημερινὸς ἀποστολικὸς λόγος ἀπευθυνεται ἀποκλειστικὰ πρὸς ἕναν κληρικό. Δὲν εἶναι ὅμως ἔτσι τὰ πράγματα. Οἱ ποιμαντικὲς ἐπιστολές, ὅπως ἡ σημερινή, ἀπευθύνεται πρὸς ὅλους, διότι ὁ κάθε Χριστιανὸς εἶναι βέβαιον πώς, εἴτε μὲ τὸν λόγο του εἴτε μὲ τὴν ζωή του, οὐσιαστικά, κηρύττει καὶ διδάσκει τοὺς ἀνθρώπους τοῦ περιβάλλοντός του, ἰδιαίτερα μάλιστα τοὺς νεότερους.
«Δὲ θὰ ΄πρεπε, κάθε πιστός, νὰ γίνεται ἱδρυτὴς καὶ μιᾶς Ἐκκλησίας;», ἀναρωτιέται ὁ Ἱερὸς Χρυσόστομος. Καὶ συνεχίζει: «Δὲ θὰ ἔπρεπε νὰ νοιάζεται γιὰ τὸ πῶς θὰ γίνουν ὅλοι ἀνεξαίρετα Χριστιανοί; Δὲν εἶσαι σὲ θέση νὰ κάνεις θαύματα καὶ μ’ αὐτὰ νὰ πείσεις; Χρησιμοποίησε τὶς δυνατότητες ποὺ ἔχεις, πεῖσε μὲ τὴν φιλανθρωπία, τὴν συμπαράσταση, τὴν συντροφικότητα, τὴν περιποίηση καί ὅλα τὰ παρόμοια» (PG 60, 146 – 147).
Ἄμεσα, λοιπόν, ἀφορᾷ τοὺς πάντες τὸ σημερινὸ ἀποστολικὸ ἀνάγνωσμα. Ἰδιαίτερα, ὅμως, ἀφορᾷ ἐκείνους ποὺ ἀσχολοῦνται μὲ τὴν νεότητα, καθὼς ἀπευθύνεται πρὸς ἕναν νέον ἄνθρωπο, τὸν Τιμόθεο, ὁ ὁποῖος βρίσκεται στὸ ξεκίνημα τῆς διακονίας του. Τὸ γεγονὸς αὐτὸ ἀποτελεῖ τὴν ἀφορμή, ὥστε νὰ παραδειγματιστοῦμε, γνωρίζοντας τὸν ἀπόστολο Παῦλο, ὄχι μόνο στὸν ρόλο τοῦ ἱδρυτή καὶ ποιμένα τῶν Ἐκκλησιῶν ποὺ ἵδρυσε, ὅπως ἐμφανίζεται στὶς ἄλλες ἐπιστολές του, ἀλλὰ καὶ στὸν ρόλο τοῦ πνευματικοῦ πατέρα, ὁ ὁποῖος διδάσκει καὶ συμβουλεύει μὲ ὅλη του τὴν ἀγάπη τὸ πνευματικὸ τοῦ τέκνο.
Εἶναι ἀλήθεια πὼς ἡ κάθε παλαιότερη γενεὰ ἐπιθυμεῖ νὰ συμβουλεύσει τὴν νεότερη. Ἄραγε, ὅμως, δέχονται οἱ νέοι, ἰδιαίτερα σήμερα, συμβουλές; Πείθονται ἀπὸ τὶς παραινέσεις τῶν μεγαλυτέρων; Ὅλοι γνωρίζουμε πώς, σὲ κάθε ἐποχή, ἡ διδαχὴ τῶν νέων εἶναι δύσκολη καὶ οἱ συμβουλὲς δὲν πιάνουν εὔκολα τόπο. Τὴν δυσκολία αὐτὴ γνωρίζει καὶ ὁ Παῦλος, γνωρίζοντας, ὅπως καί ἐμεῖς, σὲ τί κόσμο ζοῦν οἱ νέοι μας· κόσμο κινδύνων, πειρασμῶν, κυρίως ὅμως ἀναξιοπιστίας, ψεύδους καὶ ἀπατηλῶν ἐλπίδων.
Σὲ αὐτὸ τὸ γενικευμένο ψέμα ἔρχεται ὁ Παῦλος νὰ ὀρθώσει σήμερα τὸν λόγο τῆς ἀλήθειας καὶ νὰ διαβεβαιώσει τὸν μαθητή του, ἀλλὰ καὶ ὅλους ἐμᾶς:
«Νὰ ἐμπιστευτεῖς τὸν λόγο πού σοῦ ἀπευθύνω, τοῦ γράφει, γιατί εἶναι ἀξιόπιστος καὶ ἄξιος νὰ τὸν παραδεχθεῖ κανεὶς μὲ ὅλη τὴν καρδιὰ του» (στ. 9).
Ἀπὸ ποὺ πηγάζει ἄραγε ἡ τόση βεβαιότητα καὶ ἡ τόση αὐτοπεποίθηση τοῦ Παυλου; Ἀπὸ ποὺ ἀλλοῦ παρὰ ἀπὸ τὴν πίστη καὶ τὴν ὁλοκληρωτική ἀφοσιωσή του στὸν Ἐσταυρωμένο; Λόγο, ὄχι δικό του, ἀλλὰ λόγο Χριστοῦ μεταφέρει ὁ Παῦλος στὸν Τιμόθεο. Μὲ θεϊκή ἀλήθειὰ ποτίζει τὴν ψυχή Του. Μὲ ἐπουράνια καὶ ἀδιάψευστη ἐλπίδα τὸν ἐνδυναμώνει. Πρὶν ὁ ἀπόστολος Παῦλος διδάξει, γνωρίζει ἀπὸ προσωπικὴ ἐμπειρία πὼς μόνον Αὐτός, ὁ Χριστός, εἶναι ὁ αὐθεντικὸς δάσκαλος, ὁ ἀξιόπιστος πατέρας, ὁ ἔμπιστος ὁδηγός. Αὐτὸν προβάλλει ὁ Παῦλος. Καί ἂν ὁ Τιμόθεος, στὸ πρόσωπο τοῦ ἁγίου Ἀποστόλου γνώρισε τὸν ἐπὶ γῆς πνευματικὸ πατέρα καὶ προστάτη, ἐκεῖνος, μὲ τὴν μεγάλη ταπεινοφροσύνη του, παραμερίζει, προκειμένου νὰ τὸν ὁδηγήσει πρὸς τὸν ἐπουράνιο Πατέρα καὶ προστάτη ὅλων μας.
Συγχρόνως, ὅμως, ὁ ἀπόστολος Παῦλος γνωρίζει πώς, ὅπως κάθε νέος ἄνθρωπος ἔτσι καὶ ὁ Τιμόθεος μπορεῖ νὰ ἀντιδράσει μὲ δυσπιστία. Ἴσως τὰ λόγια νὰ μὴν τὸν πείσουν. Γιὰ τὸν λόγο αὐτό,προβάλλει τὴν δική του ζωὴ ὡς ἀδιάψευστη ἀπόδειξη:
«Κοίτα ἐμένα, τοῦ γράφει, πόσο κοπιάζω καὶ πόσο λίγο μὲ ἐνδιαφέρει ἂν μὲ χαρακτηρίσουν ἀνόητο, προκειμένου νὰ κρατήσω στέρεη τὴν ἐλπίδα μου στὸν ζωντανὸ Θεὸ ποὺ εἶναι ὁ σωτῆρας ὅλων τῶν ἀνθρώπων καὶ ἰδιαίτερα τὸν πιστῶν τους ὁποίους σῴζει ἀπὸ τὸν θάνατο» (στ. 10).
Πόσο ὑπέροχα, ὁ Ἀπόστολος τῶν Ἐθνῶν διδάσκει τὸ πνευματικὸ του τέκνο, ὄχι ἀφ΄ ὑψηλοῦ ἀλλὰ ὡς ἴσος πρὸς ἴσον, καλώντας τον, οὐσιαστικά, νὰ γίνουν συναγωνιστὲς στὴν ἴδια παράταξη· ἐκείνη τῆς ἀληθινῆς πίστης ἐναντίον τῆς πλάνης ποὺ γνωρίζει σὲ ὅλες τὶς ἐποχὲς νὰ παγιδεύει τοὺς ἀνθρώπους. Δὲν ἀρκεῖται ὅμως μόνον σὲ αὐτό: γνωρίζοντας πὼς ὁ Τιμόθεος θὰ δεχτεῖ τὴν ἀμφισβήτηση, λόγω τῆς ἡλικίας του, ἀπευθύνεται πρὸς ἐκεῖνον, ἔμμεσα ὅμως καὶ πρὸς ὅλη τὴν Ἐκκλησία τῆς Ἐφέσου, καὶ τὸν ἐνθαρρύνει, λέγοντας:
«Μὴν ὑπολογίσεις σχόλια καὶ ἀντιδράσεις ἐξαιτίας τῆς νεότητός σου ἐκ μέρους ἐκείνων ποὺ θὰ διδάξεις. Ἀντίθετα, διάψευσε ὅσους σὲ καταφρονήσουν μὲ τὸ νὰ γίνεις ζωντανὸ παράδειγμα μὲ τὴν συμπεριφορά σου καὶ συνεπὴς μὲ ὅσα κηρύττεις» (στ. 12).
Πόση ἐμπιστοσύνη ἀπολαμβάνει ὁ Τιμόθεος! Ὁ μεγάλος του δάσκαλος καὶ στοργικὸς πατέρας τοῦ ἀναθέτει νὰ γίνει ἡ δική του φωνή, νὰ κάνει πράξη τὴν πίστη, ὅπως ἔκανε ἐκεῖνος σὲ ὅλη του τὴν ζωὴ καὶ νὰ ἀναλάβει τὰ δικά του καθήκοντα, καθὼς ἐκεῖνος βρίσκεται πλέον μακριά, ἀνήμπορος καὶ διωκόμενος, ἕτοιμος νὰ ἀναχωρήσει ἀπὸ αὐτὴ τὴν γῆ. Καὶ μάλιστα, ὄχι μόνο τὸν ἐμπιστεύεται ἀλλὰ καὶ τὸν τιμᾷ, καλώντας τον, ὅπως ἀναφέρεται στὸ τέλος τῆς σημερινῆς περικοπῆς, νὰ καλλιεργήσει τὸ θεῖο χάρισμα ποὺ ἀξιώθηκε, ὅταν οἱ πρεσβύτεροι ἀκούμπησαν τὰ χέρια τους ἐπὶ τῆς κεφαλῆς του.
Ἀδελφοί μου,
Ἀγαπητικὴ σχέση, βιωματικὴ παιδαγωγία καὶ ἐμπιστοσύνη πρὸς τοὺς νεότερους ἀποτελοῦν τὸ τρίπτυχο τοῦ σημερινοῦ μηνύματος τοῦ ἀποστόλου Παύλου. Μὲ τὸ τρίπτυχο αὐτὸ ὡς ὁδηγό, μᾶς καλεῖ νὰ προσεγγίσουμε τοὺς νέους ἀνθρώπους, οἱ ὁποῖοι ζητοῦν ὅσο τίποτε ἄλλο, σχέσεις αὐθεντικῆς ἀγάπης καθώς καὶ καθοδήγηση, ὄχι μόνον μέσῳ τῶν λόγων ἀλλά, κυρίως, μέσῳ τοῦ ζωντανοῦ παραδείγματος.
Αὐτὸ ὅμως ποὺ ἰδιαίτερα εἶναι σὲ θέση νὰ τοὺς κινητοποιήσει, ὥστε νὰ ἀναλάβουν τὸν δικό τους πνευματικὸ ἀγῶνα εἶναι ἡ ἐμπιστοσύνη, ὅμοια μὲ αὐτὴν ποὺ ἕνας γίγαντας τοῦ πνεύματος, ὁ Παῦλος, περιέβαλε τον Τιμόθεο, ἕναν πνευματικὸ νεοσσό, ἕνα νέον ἄνθρωπο, ἐμπνέοντας τον νὰ ἀναλάβει τὴν ὑψηλὴ ἀποστολή του. Πῶς εἶναι δυνατόν, ὄχι μόνο ὁ Τιμόθεος ἀλλὰ καὶ ὁ κάθε νέος ἄνθρωπος, νὰ μὴν ἀφοσιωθεῖ σὲ ἕναν τέτοιο δάσκαλο καὶ πατέρα καὶ νὰ μὴν ἀφιερώσει ὄλον τὸν ζῆλο καὶ τὶς δυνάμεις του στὸ ἔργο ποῦ τοῦ ἀνέθεσε;
Εἴτε λοιπὸν ὡς γονεῖς, εἴτε ὡς δάσκαλοι, εἴτε ὡς ποιμένες, ἄς ἀκολουθήσουμε τὸ πατρικὸ καὶ παιδαγωγικὸ παράδειγμα τοῦ ἀποστόλου Παύλου, ὄντας βέβαιοι πὼς ἡ δική μας ἁγιότητα, ἡ ἐμπιστοσύνη μας πρὸς τοὺς νέους, κυρίως ὅμως ἡ εὐλογία καὶ ἡ Χάρις τοῦ κοινοῦ μας Πατέρα «ἐν τοὶς οὐρανοίς» θὰ γίνει, γιὰ τὴν ἑπόμενη γενιά, ἡ πυξίδα καὶ ἡ προστασία.
Ἀμήν._
Μὲ ὅλη μου τὴν πατρικὴ ἀγάπη,
Ο ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ ΣΑΣ
† Ο ΑΙΤΩΛΙΑΣ ΚΑΙ ΑΚΑΡΝΑΝΙΑΣ ΔΑΜΑΣΚΗΝΟΣ
