Ἀγαπητοί μου πατέρες καί ἀδελφοί,
Παιδιά μου ἐν Κυρίῳ ἀγαπημένα,
Ἡ σημερινή ἀποστολική περικοπή ἀποτελεῖ προανάκρουσμα τοῦ ὕμνου τῶν ἀγγέλων, ὅπως ἀκούστηκε τό βράδυ τῶν Χριστουγέννων:
«Δόξα ἐν ὑψίστοις Θεῷ καί ἐπί γῆς εἰρήνη».
Σέ λίγες ἡμέρες θά ἀκούσουμε ξανά τούς ἀγγέλους νά ἀγάλλονται καί νά δοξολογοῦν τόν Δημιουργό τῶν πάντων, βλέποντάς Τον νά γίνεται ὅμοιος μέ τό πλάσμα Του. Καί μάλιστα, ἡ δοξολογία πού θά ἀναπέμπουν θά ἔχει διπλή αἰτία: Πρῶτον, θά δοξολογοῦν τήν ἀπέραντη φιλανθρωπία τοῦ Ὕψιστου Θεοῦ. Καί δεύτερον, θά πανηγυρίζουν γιά τήν ἐκπλήρωση τοῦ μεγάλου, τοῦ διαχρονικοῦ καί πανανθρώπινου πόθου γιά τήν ἐπικράτηση τῆς εἰρήνης στήν γῆ.
Ἡ «ἐπί γῆς εἰρήνη» δέν εἶναι μία ἀφηρημένη ἔννοια, οὔτε ἕνα ἀνεκπλήρωτο ὄνειρο. Ἀπό τήν στιγμή πού Ὁ Χριστός ἦρθε στήν γῆ, ὁ δρόμος τῆς εἰρήνης εἶναι ἤδη ἀνοικτός.
Αὐτό ἀποκαλύπτεται ἀπό τόν Ἀπόστολο Παῦλο, στόν πρῶτο κιόλας στῖχο τῆς σημερινῆς περικοπῆς:
«Αὐτός (δηλαδή ὁ Χριστός) ἐστίν ἡ εἰρήνη ἡμῶν»!
Εἶναι ἄραγε τόσο σημαντική γιά τούς ἀνθρώπους ἡ εἰρήνη, ὥστε ὁ Ἀπόστολος Παῦλος νά τήν ταυτίζει μέ τόν ἴδιο τόν Χριστό; Βεβαίως ἀδελφοί μου! Καί αὐτό εἶναι ἀπόλυτα δικαιολογημένο, ἄν ἀναλογιστεῖ κανείς τί σημαίνει ἡ λέξη «εἰρήνη» γιά τόν λαό τοῦ Ἰσραήλ, στόν ὁποῖον ἀνῆκε ὁ μεγάλος Ἀπόστολος.
Στήν Παλαιά Διαθήκη, λοιπόν, ἡ εἰρήνη δέν ἀποτελεῖ ἁπλῶς μία παύση ἐχθροπραξιν στά πεδία τῶν μαχῶν. Οὔτε, ὅπως πίστευαν οἱ ἀρχαῖοι Έλληνες, τό μεσοδιάστημα ἀνάμεσα σέ δύο πολέμους. Εὐρύτερα, ἡ εἰρήνη σχετίζεται μέ ὅ,τι καλό ὑπάρχει γιά τόν ἄνθρωπο, μέ κάθε εὐτυχία, μἐ κάθε ὁλοκλήρωση, μέ κάθε πληρότητα, τόσο πνευματική ὅσο καί ὑλική. Καί μάλιστα, ἡ εἰρήνη σχετίζεται μέ τήν δικαιοσύνη. Μία κοινωνία εἰρήνης εἶναι μία δίκαιη κοινωνία, τῆς ὁποίας τά μέλη δέν συγκρούονται ἀλλά ἀλληλοσυμπληρώνονται, δέν ἀνταγωνίζονται ἀλλά ἀναρμονίζονται, ὅπως οἱ φθόγγοι μίας ἁρμονικῆς συγχορδίας. Μέ λίγα λόγια, «εἰρήνη» σημαίνει ἀποκατάσταση τοῦ κόσμου στήν ἀρχική του τάξη, ὅπως τήν εἶχε ὁρίσει ὁ Δημιουργός. Στήν λέξη «εἰρήνη» συμπυκνώνονται ὅλες οἱ ἐλπίδες καί ὅλα τά ὀράματα μίας εὐτυχισμένης ζωῆς.
Γιά τόν λόγο αὐτό, οἱ προφῆτες τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης, δέν μιλοῦν μόνον γιά τήν ἀνάγκη ἐπιστροφῆς τοῦ λαοῦ τοῦ Ἰσραήλ στήν πίστη στόν ἕνα Θεό. Μέ ἐπιμονή καί ὀξύτητα τονίζουν τήν ἀνάγκη νά ἐξαλειφθεῖ καί ἡ κοινωνική ἀδικία, ἡ ὁποία, γιά ἐκείνους, ἀποτελεῖ ὕβρη καί βλασφημία ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ, ἀλλά καί πηγή ὅλων τῶν πολέμων. Ὀκτακόσια χρόνια πρίν τόν Χριστό, ὁ προφήτης Ἠσαΐας χαρακτηρίζει τόν ἀναμενόμενο μεσσία ὡς τόν «ἄρχοντα τῆς εἰρήνης», ὁ ὁποῖος θά ξαναδώσει στούς ἀνθρώπους, ὄχι μόνον τήν ἐσωτερική ἀλλά καί τήν κοινωνική γαλήνη.
Αὐτός εἶναι ὁ λόγος, πού ὁ Ἀπόστολος Παῦλος θεωρεῖ τόν Χριστό ὡς τόν ἀναμενόμενο «ἄρχοντα τῆς εἰρήνης». Καί πράγματι, ἔχει κάθε λόγο νά ποθεῖ καί ἐκεῖνος μέ ὅλη τήν δύναμη τῆς ψυχῆς του τήν εἰρήνη, καθώς, στήν Ἔφεσο, στούς Χριστιανούς τῆς ὁποίας ἀπευθύνεται ἡ σημερινή ἐπιστολή, τό κλῖμα ἦταν κυριολεκτικά πολεμικό. Οἱ Ἰουδαΐζοντες Χριστιανοί ἐναντιώνονταν κατά τῶν Χριστιανῶν, τῶν προερχόμενων ἀπό τούς ἐθνικούς, καί, βεβαίως, κατά τοῦ Παύλου, ὁ ὁποῖος δέν θεωροῦσε τήν περιτομή ἀπαραίτητη. Οἱ εἰδωλολάτρες μισοῦσαν τούς Χριστιανούς, καθώς οἱ κάτοικοι τῆς Ἐφέσου ἀπομακρύνονται μαζικά ἀπό τά εἴδωλα καί ἔτσι μειώνονταν τά ἔσοδα ἀπό τήν εἰδωλολατρική λατρεία. Τούς Χριστιανούς μισοῦσαν καί οἱ Ἰουδαῖοι, ἀφού τούς θεωροῦσαν ἐχθρούς καί διαστρεβλωτές τοῦ Μωσαϊκοῦ Νόμου.
Ἐν μέσῳ ὅλων αὐτῶν, ὁ Ἀπόστολος Παῦλος γίνεται κήρυκας τῆς εἰρήνης καί προβάλλει τόν Χριστό ὄχι ὡς ἁπλό εἰρηνοποιό ἀλλά ὡς τήν ἴδια τήν εἰρήνη. Προβάλλει τήν θυσία Του, διακηρύσσοντας πώς τό αἷμα στόν σταυρό χύθηκε γιά ὅλους τούς ἀνθρώπους, Ἐθνικούς καί Ἑβραίους. Διδάσκει πώς, μέ τήν ζωή, τόν λόγο καί τό παράδειγμα τῆς θυσίας τοῦ Κυρίου, γκρεμίστηκε ὁ φραγμός τοῦ Νόμου, πού ἐμπόδιζε τούς ἀνθρώπους νά προσεγγίσουν τόν Θεό, ἄν πρῶτα δέν εἶχαν ἀποδεχτεῖ τήν ἀκριβή τήρηση τύπων καί διατάξεων τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης. Στό πρόσωπό Του λοιπόν ὁ Χριστός, «κτίζει», δημιουργεῖ τόν «καινόν ἄνθρωπον», τήν μία καινούργια ἀνθρωπότητα, πού ἀπαρτίζεται ἀδιακρίτως ἀπό Ἰουδαίους καί εἰδωλολάτρες. Κάτι πού σήμερα σημαίνει ἄνοιγμά πρός ὅλη τήν ἀνθρωπότητα καί μεταβάλλει τήν Ἐκκλησία σέ μία καινούργια πολιτεία, μέσα στήν ὁποίαν ὅλοι ἔχουν θέση, χωρίς καμιά διάκριση.
Ἀκούγοντας ὅλα αὐτά, ἴσως, ὁρισμένοι Χριστιανοί, προβληματίζονται καί ρωτοῦν:
«Ποῦ εἶναι σήμερα ὁ Χριστός; Πῶς μπορεῖ νά ἐπηρεάσει τόν σύγχρονο κόσμο ἕνα πρόσωπο πού ἔζησε πρίν δύο χιλιάδες χρόνια;»
Πρός αὐτούς ἀπαντᾶ σήμερα ὁ Ἀπόστολος Παῦλος, ἀναφέροντας, στόν εἰκοστό στῖχο τῆς σημερινῆς περικοπῆς:
«Ὅσοι πιστέψατε στόν Χριστό, προστεθήκατε στό οἰκοδόμημα πού ἔχει θεμέλιο τούς ἀποστόλους καί τούς προφῆτες τῆς πρώτης Ἐκκλησίας καί ἀκρογωνιαῖο λίθο τόν ἴδιο τόν Χριστό».
Ἀδελφοί μου,
Ὅλοι γνωρίζουμε σέ τί κόσμο ζοῦμε. Ὁ πόλεμος δέν ἔχει μόνον μία μορφή. Ἄλλοτε ξεσπᾷ ἀνάμεσα σέ κράτη, ἄλλοτε μεταμορφώνεται σέ καθημερινή βία μέσα στίς πόλεις μας, ἄλλοτε ἀπειλεῖ τά παιδιά μας μέσα στό σχολεῖο κι ἄλλοτε δείχνει τά δόντια του μέσα στίς οἰκογένειες. Ὅλη ἡ ἀνθρωπότητα προσπαθεῖ νά τόν τιθασεύσει. Ἐκπονεῖ προγράμματα, παίρνει μέτρα καί διενεργεῖ εἰρηνευτικές συνομιλίες. Αὐτός, ὅμως, πάντα ξεγλιστρᾷ καί διαρκῶς βρίσκει τρόπους νά μεταβάλλει τήν ζωή σέ ἐφιάλτη.
Σήμερα, ὁ Ἀπόστολος Παῦλος μᾶς προσφέρει τήν λύση, ἀκριβῶς ἐπειδή, μέ τήν σοφία του, εἶναι σέ θέση νά ἐντοπίσει τήν πηγή τοῦ πολέμου. Καί αὐτή βρίσκεται μέσα στόν ἄνθρωπο. Ὅσο ὁ Χριστός ἀπουσιάζει ἀπό τίς ψυχές τῶν ἀνθρώπων, ὁ χῶρος μένει ἀνοικτός στίς συμπεριφορές καί τά πάθη τοῦ παλαιοῦ ἀνθρώπου· στό μίσος, στόν ἀνταγωνισμό, στήν ἀπληστία καί κυρίως, στήν ἀνικανότητα τοῦ άνθρωπου νά ἀγαπήσει καί νά δεῖ τόν συνάνθρωπό του ὡς ἀδελφό.
Ἐμεῖς, ὡς μέλη τῆς Ἐκκλησίας, ἔχουμε ἕνα προνόμιο καί μία μεγάλη εὐθύνη. Εἴμαστε μέλη τοῦ σώματος τοῦ Χριστοῦ, ζοῦμε τόν Χριστό, κοινωνοῦμε τόν Χριστό. Ἡ εἰρήνη βρίσκεται μέσα μας καί ἀνάμεσά μας. Μέ τήν συνεπῆ πνευματική ζωή, τήν πίστη καί τήν μετάνοια, μποροῦμε νά ἀπολαύσουμε τό δῶρο τῆς εἰρήνης ὡς ἕνα πραγματικό καί ἀναμφισβήτητο γεγονός. Ὅσο ἀγωνιζόμαστε, ὥστε νά γίνουν οἱ καρδιές μας κατοικητήριο τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, τόσο ἡ Ἐκκλησία θά μεταβάλλεται σέ μία νέα κοινωνία εἰρήνης. Συγχρόνως, ὅμως, θά ἀποτελεῖ γιά ὅλη τήν ἀνθρωπότητα, φωτεινό φάρο εἰρήνης καί καταλλαγῆς.
Τά Χριστούγεννα πού πλησιάζουν, ἄς ἀποτελέσουν ἀφορμή δοξολογίας γιά τήν ἔλευση τοῦ Ἄρχοντα τῆς εἰρήνης. Ἄς ἀποτελέσουν ὅμως καί ἀφορμή ἀνανεώσεως τῆς ἀποφασεώς μας νά ζήσουμε μέ Αὐτόν σέ κάθε στιγμή τῆς ζωῆς μας, ἐνισχύοντας τό φῶς τῆς δικῆς Του εἰρήνης πρός τήν ἀνθρωπότητα, πού συνεχίζει νά ζεῖ βυθισμένη στό σκοτάδι τοῦ μίσους καί τῶν πολέμων.
Αμήν._
Μὲ ὅλη μου τὴν πατρικὴ ἀγάπη,
Ο ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ ΣΑΣ
† Ο ΑΙΤΩΛΙΑΣ ΚΑΙ ΑΚΑΡΝΑΝΙΑΣ ΔΑΜΑΣΚΗΝΟΣ
