Ἀγαπητοί μου Πατέρες καί Ἀδελφοί,
Παιδιά μου ἐν Κυρίῳ ἀγαπημένα,
Ἡ σημερινὴ περικοπή ἀποτελεῖ κατάληξη τοῦ ὄγδοου κεφαλαίου, στὸ ὁποῖο, ποικίλα θαύματα διαδέχονται τὸ ἕνα τὸ ἄλλο, μὲ τελευταῖο τὴν θεραπεία τῶν δὺο δαιμονισμένων στὰ Γέργεσα.
Αὐτὸ τὸ τελευταῖο θαῦμα, τὸ ὁποῖο ἀκούσαμε σήμερα, χαρακτηρίζεται ἀπὸ μία ἰδιαιτερότητα ποὺ ἀξίζει τὴν προσοχή μας: Ἐνῷ σὲ ὅλα τὰ προηγούμενα θαύματα τοῦ κεφαλαίου αὐτοῦ, ὁ Κύριός μας φαίνεται νὰ κατανικᾷ ἀπρόσωπες δυνάμεις, ὅπως τὴν ἀσθένεια τοῦ δούλου τοῦ ἑκατόνταρχου ἢ τὴν θύελλα καταμεσῆς τῆς λίμνης τῆς Γεννησαρέτ, στὸ σημερινὸ θαῦμα γινόμαστε μάρτυρες ἑνὸς συγκλονιστικοῦ διαλόγου, ἀνάμεσα στὸν Χριστὸ καὶ στὰ δαιμόνια, ἐπιβεβαιώνοντας πὼς τὸ κακὸ ποὺ κατακλύζει τὴν ζωή μας προέρχεται ἀπὸ ὄντα προσωπικά, μὲ νόηση καὶ λόγο.
Σὲ αὐτὴ τὴν φοβερὴ στιγμὴ τοῦ διαλόγου τοῦ Χριστοῦ μὲ τοὺς δύο δαιμονισμένους, τί θὰ βλέπαμε ἄραγε, ἂν ἤμαστε παρόντες; Δυὸ δυστυχισμένες ὑπάρξεις, οἱ ὁποῖες οὐσιαστικὰ ἔχουν χάσει τὴν προσωπικότητά τους, νὰ γίνονται ὁ δίαυλος – τὸ κανάλι ὅπως θὰ λέγαμε σήμερα – γιὰ νὰ ἀκουστεῖ ἡ φωνὴ τῶν δαιμόνων. Ἔτσι καὶ οἱ παριστάμενοι θὰ πρέπει νὰ ἔφριξαν, συνειδητοποιώντας τὴν ὕπαρξη σκοτεινῶν καὶ καταστροφικῶν δυνάμεων, οἱ ὁποῖες – φρικτὸ καὶ νὰ τὸ λέει κανείς – κινοῦνται ἀνάμεσά μας.
Ὁ φόβος ἀπέναντι σὲ τέτοιες δυνάμεις καὶ ἡ ἀναζήτηση τρόπου προστασίας ἀπ’ αὐτὲς ἀποτελεῖ ἀνθρώπινη ἀντίδραση ποὺ παρουσιάζεται σὲ ὅλους τούς πολιτισμοὺς καὶ σὲ ὅλες τὶς περιόδους τῆς ἱστορίας. Αὐτὴ εἶναι καὶ ἡ αἰτία καταφυγῆς τῶν ἀνθρώπων, ἀπὸ τοὺς πρώτους πολιτισμοὺς μέχρι καὶ σήμερα, στὴν μαγεία, δηλαδὴ σὲ τελετουργικὲς πράξεις, οἱ ὁποῖες ὑποτίθεται πὼς ἐμποδίζουν τὶς δαιμονικὲς δυνάμεις νὰ βλάψουν τὸν ἄνθρωπο. Μαγικὲς συνταγές, προλήψεις ἢ ἀκόμη καὶ καταφυγὴ σὲ χαρισματικὰ πρόσωπα ποὺ ἔχουν, δῆθεν, χάρισμα νὰ ἐλέγξουν τὶς ἀπειλὲς αὐτές, δὲν εἶναι τίποτε ἄλλο ἀπὸ λύσεις πανικοῦ γιὰ τὸν ἄνθρωπο, ὁ ὁποῖος αἰσθάνεται ἀκάλυπτος καὶ ἀνυπεράσπιστος.
Τὴν μαγεία θεώρησαν οἱ Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας μας ὡς μέγιστη ἀπειλή, ἀφ’ἑνὸς διότι ὑποβιβάζει τὸν ἄνθρωπο σὲ ἕνα ἄβουλο καὶ φοβισμένο ὂν καὶ ἀφ΄ἑτέρου διότι τὸν στρέφουν στὴν ἀναζήτηση βοήθειας ἀπὸ ἀντίθεες καὶ καταστροφικὲς δυνάμεις, οἱ ὁποῖες τελικὰ τὸν ὑποδουλώνουν. Ἡ μαγεία ἀποτελεῖ αὐταπάτη καὶ πείθει τὸν ἄνθρωπο πώς, κάποιες τελετουργίες, ἀντικείμενα ἢ ἀκόμη καὶ προσευχὲς εἶναι σὲ θέση ἀπὸ μόνα τους νὰ τὸν προστατέψουν καὶ αὐτομάτως νὰ τὸν ἀπαλλάξουν ἀπὸ φανταστικὲς ἀπειλές. Συχνά, αὐτὲς οἱ ἀπόψεις ἐμφανίζονται καὶ μέσα στοὺς κόλπους τῆς ζωῆς τῆς Ἐκκλησίας, ἀλλοιώνοντας βασικὰ στοιχεῖα τῆς διδασκαλίας της.
Τί ἀπαντᾷ σὲ ὅλα αὐτὰ ἡ σημερινὴ περικοπή; Καταρχάς, μᾶς ὑπενθυμίζει τὴν οὐσία καὶ τὴν προέλευση τοῦ δαιμονικοῦ στοιχείου στὴν ζωή μας. Ἀλήθεια, πὼς προέκυψαν οἱ δαίμονες καὶ ποιὰ εἶναι τὰ χαρακτηριστικὰ τῆς ἐνέργειάς τους; Εἶναι πολὺ σημαντικὸ νὰ θυμόμαστε πώς, σύμφωνα μὲ τὴν διδασκαλία τῆς Ἐκκλησίας μας, τὸ κακὸ δὲν ὑπάρχει ὡς ἕνα στοιχεῖο τῆς δημιουργίας, ἀλλὰ ἀποτελεῖ ἄρνηση τοῦ καλοῦ. Οἱ δαίμονες δημιουργήθηκαν ὡς ἀγαθοὶ ἄγγελοι, μὲ λογικὴ καὶ ἐλευθερία. Ἡ σκοτεινὴ κατάστασή τους ὀφείλεται στὴν ἐπανάσταση ἐναντίον τοῦ θελήματος τοῦ Θεοῦ. Ἡ δαιμονικὴ φύση καὶ ἐνέργειά τους εἶναι ἀποτέλεσμα τῆς ἀνυπακοῆς καὶ τῆς ἔπαρσής τους κατὰ τοῦ Δημιουργοῦ τους. Τὸ βασικὸ χαρακτηριστικό τῆς οὐσίας τους εἶναι τὸ μῖσος, ὄχι μόνον ἀπέναντι σ’ Αὐτόν, ἀλλὰ καὶ ἀπέναντι στὰ δημιουργήματά Του, ἰδιαίτερα μάλιστα ἀπέναντι στὴν κορωνίδα τῆς δημιουργίας ποὺ δὲν εἶναι ἄλλη ἀπὸ τὸν ἄνθρωπο.
Ἰδοὺ λοιπὸν ἡ φύση καὶ τὰ ἔργα τῶν δαιμόνων, ἀπὸ τοὺς ὁποίους ἀκούγονται σήμερα αὐτὰ τὰ φοβερὰ λόγια: «Τί δουλειὰ ἔχεις ἐσὺ μ’ ἐμᾶς, Υἱὲ τοῦ Θεοῦ; Ἦρθες ἐδῶ νὰ μᾶς βασανίσεις πρὶν τὴν ὥρα μας; Ἂν εἶναι νὰ μᾶς διώξεις, ἄφησέ μας νὰ πᾶμε στὸ κοπάδι τῶν χοίρων».
Ὅσο κι ἂν φαίνεται παράλογο καὶ ἀντιφατικό, τὰ λόγια αὐτὰ ἀποτελοῦν γιὰ μᾶς πηγὴ πίστεως καὶ παρηγοριᾶς. Μὰ εἶναι δυνατόν, θὰ ἀναρωτηθεῖτε, νὰ διδασκόμαστε ἀπὸ τὸν λόγο τῶν δαιμόνων; Βεβαίως, ἀδελφοί μου, καὶ θὰ σᾶς τὸ τεκμηριώσω, παραθέτοντάς σας τρία στοιχεῖα:
Πρώτον, τὴν ὁμολογία τους πὼς ἐνώπιόν τους βρίσκεται ὁ ἴδιος ὁ Δημιουργός τους, ὡς ἐνσαρκωμένος Υἱὸς καὶ Λόγος τοῦ Θεοῦ. Δεύτερον, τὸν φόβο τους ἐνώπιόν Του, καθὼς Τὸν ἀναγνωρίζουν ὡς κάποιον ἰσχυρότερό τους καὶ ἱκανὸ νὰ καταργήσει τὴν ἐξουσία τους πάνω στοὺς ἀνθρώπους. Καὶ τρίτον, τὴν γνώση τους πὼς θὰ ἔρθει ἡ στιγμὴ τοῦ ἀνείπωτου βασανισμοῦ τους χωρὶς τέλος.
Μέχρι τότε ὅμως, ἡ δυνατότητά τους νὰ πειράζουν – καὶ σὲ ὁρισμένες περιπτώσεις νὰ ὑποδουλώνουν ὁλοκληρωτικὰ τοὺς ἀνθρώπους – παραμένει. Ἀπὸ ποῦ, λοιπόν, ἀντλοῦν αὐτὴν τους τὴν δύναμη; Οἱ Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας μᾶς διδάσκουν πὼς τὸ δικαίωμα αὐτὸ τὸ παραχωρεῖ ὁ ἴδιος ὁ ἄνθρωπος, ὅταν τοὺς μοιάζει, ὅταν, δηλαδή, ἀπομακρύνεται ἀπὸ τὸν Θεὸ καὶ γίνεται ἕρμαιο τοῦ ἐγωισμοῦ καὶ τῶν παθῶν του.
Ἀδελφοί μου,
Ἡ σημερινὴ περικοπή ἀποτελεῖ σάλπισμα ἐλευθερίας τοῦ ἀνθρώπου ἀπὸ τὴν ἀπειλὴ τῶν δαιμόνων. Ὁ Ἅγιος Διάδοχος Φωτικῆς ἀναφέρει πὼς ὁ Διάβολος κυκλοφορεῖ γύρω μας ὡς «λέων ὠρυόμενος», ὅμως, τὸ μεγάλο ὅπλο ἐναντίον του βρίσκεται μέσα μας καὶ δὲν εἶναι ἄλλο ἀπὸ τὴν διαρκῆ καὶ ζωντανὴ σχέση μας μὲ τὸν Κύριο τοῦ Φωτός, τῆς ζωῆς καὶ τῆς ἀλήθειας. Ὅσο ὁ ἄνθρωπος ἐνισχύει, μέσῳ τῶν Μυστηρίων τῆς Ἐκκλησίας, τοὺς δεσμούς του μὲ τὴν Θεία Χάρη τοῦ Τριαδικοῦ Θεοῦ καὶ συμμορφώνεται μὲ τὸ θέλημά Του, οἱ δαιμονικὲς δυνάμεις δὲν μποροῦν οὔτε στὸ ἐλάχιστο νὰ τὸν βλάψουν. Πολλὲς φορές, οἱ ἄνθρωποι καταφεύγουν στὴν βοήθεια τῆς Ἐκκλησίας, ζητῶντας ἁπλῶς νὰ ἀπαλλαγοῦν ἀπὸ τὸν δαίμονα, ἀλλὰ ὄχι νὰ ἑνωθοῦν μὲ τὸν Χριστό. Χωρὶς ὅμως τὸν πόθο αὐτῆς τῆς ἑνώσεως, δὲν μπορεῖ νὰ ὑπάρξει ποτὲ ὁριστικὴ ἀπαλλαγῆ ἀπὸ τὴν δαιμονικὴ ἐνέργεια. Ὁ ἅγιος Πορφύριος ἔλεγε πώς, ἀντὶ νὰ ἀνησυχοῦμε γιὰ τὸν Διάβολο, ἄς αὐξάνουμε τὴν δίψα μας γιὰ Χριστό.
Ἡ ἀνάδειξη αὐτῆς τῆς ἀλήθειας ἀφορᾷ κυρίως ἐκείνους, οἱ ὁποῖοι ἔχουν ἀναλάβει τὴν ποιμαντικὴ καὶ πνευματικὴ εὐθύνη ἀπέναντι στὸν λαὸ τοῦ Θεοῦ. Ἰδιαίτερα αὐτοὶ πρέπει διαρκῶς νὰ θυμοῦνται πὼς ἡ διδασκαλία τῆς Ἐκκλησίας μας ἔχει ὡς κύριο σκοπὸ νὰ ἀπελευθερώνει τὸν ἄνθρωπο ἀπὸ τὸν φόβο καὶ νὰ τὸν ὠθεῖ πρὸς τὴν ἀγκαλιὰ τοῦ Χριστοῦ, τοῦ μόνου ἱκανοῦ νὰ κατανικήσει τὸ σκοτάδι καὶ νὰ ἀναδείξει τὸν κάθε ἄνθρωπο ὡς τέκνο φωτός.
Ὅταν ἡ ἀνησυχία καὶ ἡ ἀβεβαιότητα κυριεύουν τὴν ψυχή μας, ἄς παραμένουμε πάντα βέβαιοι πώς, ἐναντίον ὅλων ἐκείνων τῶν δυνάμεων ποὺ ἐπιζητοῦν τὸ χάος καὶ τὴν καταστροφή, ἡ νίκη θὰ εἶναι πάντα τοῦ Κυρίου μας καὶ πὼς δική Του θὰ εἶναι ἡ δύναμη καὶ ἡ δόξα, εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν._
Μὲ ὅλη μου τὴν πατρικὴ ἀγάπη,
Ο ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ ΣΑΣ
† Ο ΑΙΤΩΛΙΑΣ ΚΑΙ ΑΚΑΡΝΑΝΙΑΣ ΔΑΜΑΣΚΗΝΟΣ
