«Οὐχὶ οἱ δέκα ἐκαθαρίσθησαν; οἱ δὲ ἐννέα ποῦ; (Λκ. ιζ΄,17)
Ἀγαπητοί μου Πατέρες καί Ἀδελφοί,
Παιδιά μου ἐν Κυρίῳ ἀγαπημένα,
Αὐτὴ εἶναι ἡ φράση τοῦ Κυρίου μας, ὅταν δέχτηκε τὴν εὐγνωμοσύνη τοῦ ἑνὸς ἀπὸ τοὺς δέκα λεπρούς, ποὺ μόλις εἶχε θεραπεύσει μὲ τρόπο θαυματουργικό. Οἱ ὑπόλοιποι ἐννέα ἀνῆκαν στὸν λαὸ τοῦ Ἰσραήλ. Ὁ ἕνας, ὁ εὐγνώμων, ἦταν ἀλλοεθνὴς Σαμαρείτης, περιφρονημένος ἀπὸ τοὺς συμπατριῶτες τοῦ Ἰησοῦ, ἀλλὰ σωστότερος ὡς πρὸς τὴν ἠθικὴ συμπεριφορά του ἀπὸ ἐκείνους.
Μοιάζει μὲ παράπονο ἡ φράση αὐτή. Ὅμως, δὲν εἶναι. Ὁ Θεὸς εἶναι ἡ πηγὴ τῆς πλήρους καὶ ἀπόλυτα ἀνιδιοτελοῦς ἀγάπης καὶ δὲν ρυθμίζει τὸ μέγεθος τῶν εὐεργεσιῶν Του ἀνάλογα μὲ τὴν εὐγνωμοσύνη τῶν ἀνθρώπων. Μὲ τὴν φράση αὐτή, λοιπόν, ὁ Χριστὸς δὲν ἐπιθυμεῖ νὰ διαμαρτυρηθεῖ, ἀλλὰ νὰ διδάξει.
Ἄραγε, πόσες φορὲς προσφέρουμε σὲ ἀνθρώπους μία ἀσήμαντη ἢ ἔστω σοβαρὴ εὐεργεσία, περιμένοντας, δικαίως, τὴν εὐγνωμοσύνη τους; Καὶ πόσες φορές, ὅταν ἐκ μέρους τους βιώσουμε τὴν ἀχαριστία, ἐκνευριζόμαστε καὶ διαμαρτυρόμαστε ἐπειδὴ στερηθήκαμε τὴν ἠθικὴ ἔστω ἀνταμοιβὴ πού θεωροῦμε πῶς δικαιούμεθα; Φανταστεῖτε, ἀναφέρει ὁ ἅγιος Νικόλαος Βελιμίροβιτς, τί θὰ αἰσθανόμασταν ἂν εἴχαμε τὴν δύναμη νὰ ἀπαλλάξουμε ἕναν ἄνθρωπο ἀπὸ μία ἀνίατη καὶ θανατηφόρα ἀσθένεια καὶ νὰ μὴν γυρνοῦσε πίσω νὰ πεῖ οὔτε ἕνα «εὐχαριστῶ». Κι ὅμως, μιὰ τέτοια ἀχαριστία βιώνει σήμερα ὁ Κύριός μας ἐκ μέρους τῶν ἀνθρώπων.
Ὄντως, ἀποτελεῖ πικρότατη ἐμπειρία γιὰ ἕναν ἄνθρωπο ἡ ἀγνωμοσύνη. Ἂν λοιπὸν ἐμεῖς θεωροῦμε δίκαιο νὰ εἰσπράξουμε εὐγνωμοσύνη γιὰ τὶς μικρὲς εὐεργεσίες ποὺ συχνά παρέχουμε στοὺς ἀνθρώπους, πόσο δίκαιο εἶναι νὰ αἰσθανόμαστε διαρκῶς εὐγνώμονες πρὸς τὸν Θεὸ γιὰ ὅλες ἐκεῖνες τὶς φανερὲς ἀλλὰ καὶ ἀφανεῖς εὐεργεσίες, τὶς ὁποῖες δεχόμαστε καθημερινά; Πίσω λοιπὸν ἀπὸ τὸ φαινομενικὸ παράπονο τοῦ Κυρίου μας, κρύβεται ἡ ἐπιθυμία Του νὰ μᾶς μεταμορφώσει σὲ ἀνθρώπους εὐγνωμοσύνης, ἀνθρώπους, οἱ ὁποῖοι, κάθε φορὰ ποὺ αἰσθάνονται μία, ἔστω δικαιολογημένη, πικρία γιὰ τὴν ἀγνωμοσύνη ποὺ δέχονται, νὰ θυμοῦνται τὸ ἀπείρως μεγαλύτερο μέγεθος τῆς εὐγνωμοσύνης ποὺ ὀφείλουμε ἀπέναντι σὲ Ἐκεῖνον πού μας ἔδωσε τὴν ζωή, μᾶς φροντίζει διαρκῶς καὶ μᾶς προστατεύει ἀπὸ κάθε πειρασμὸ καὶ κίνδυνο.
Βεβαίως, δὲν λείπουν οἱ συνάνθρωποί μας ποὺ δοξολογοῦν τὸν Θεὸ γιὰ τὶς εὐεργεσίες του. Ἔρχεται ὅμως ὁ Μέγας Βασίλειος νὰ μᾶς μεταφέρει μὲ τὸν λόγο του σὲ ἕνα ὑψηλότερο ἐπίπεδο εὐγνωμοσύνης. «Εἶναι αἰσχρό» λέει «ὅταν μὲν τὰ πράγματα ἔρχονται εὐνοϊκὰ νὰ εὐλογοῦμε τὸν Θεό, ὅταν ὅμως γίνονται στενάχωρα καὶ ὀδυνηρὰ νὰ σιωποῦμε ἢ καὶ νὰ στρεφόμαστε ἐναντίον Του».
Ἀναφέρει αὐτὰ ὁ μέγας Ἱεράρχης, διότι γνωρίζει πὼς ἡ εὐγνωμοσύνη πρὸς τὸν Θεὸ πρέπει νὰ ἔχει θεμέλιο τὴν ἀκράδαντη ἐμπιστοσύνη πρὸς Ἐκεῖνον. Ὅποιος πιστεύει μὲ ὅλη τὴν δύναμη τῆς ψυχῆς του πώς, οὔτε μία στιγμὴ τῆς ζωῆς μας δὲν στερεῖται τὴν ἀγάπη καὶ τὴν πρόνοια τοῦ Θεοῦ, εἶναι βέβαιο πὼς θὰ συνεχίσει νὰ εἶναι εὐγνώμων καὶ γιὰ τὶς ἀντιξοότητες, τὶς ὁποῖες θὰ θεωρεῖ τρόπους καὶ μέσα παιδαγωγίας καὶ μακροπρόθεσμης εὐεργεσίας.
Γι΄ αὐτὸ καὶ ὁ Ἱερὸς Χρυσόστομος, παραγγέλλει στοὺς Χριστιανοὺς νὰ εὐχαριστοῦν τὸν Θεὸ στὶς προσευχές τους, ὄχι μόνον γιὰ τὶς εὐεργεσίες ποὺ εἶναι σύμφωνες μὲ τὸ θέλημά τους ἀλλὰ καὶ γιὰ ὅσες δὲν εἶναι. Τὴν διδασκαλία αὐτή, ὁ μέγας αὐτὸς Πατέρας τῆς Ἐκκλησίας τὴν ἔκανε πράξη καὶ στὴ δική του ζωή λέγοντας διαρκῶς «Δόξα τῷ Θεῷ πάντων ἕνεκεν». Αὐτὸ ἔγραφε στὶς ἐπιστολές του, αὐτὸ ἦταν καὶ τὸ τελευταῖο ποὺ ἀκούστηκε ἀπὸ τὸ στόμα του, λίγες στιγμὲς πρὶν ξεψυχήσει στὴν ἐξορία ὅποὺ τὸν ἔστειλε ὁ φθόνος καὶ ἡ συκοφαντία τῶν ἀνθρώπων.
Ὅμως, ἡ σημερινὴ εὐαγγελικὴ περικοπή δὲν ἀποσκοπεῖ νὰ μᾶς μεταμορφώσει σὲ ἀνθρώπους εὐχαριστίας μόνον γιὰ λόγους δικαιοσύνης. Τὸ Εὐαγγέλιο, ἐξιστορώντας τὸ σημερινὸ θαῦμα, μᾶς καλεῖ νὰ υἱοθετήσουμε καὶ ἕναν χαρούμενο, ἕναν φωτεινὸ τρόπο ζωῆς. Πράγματι, κάθε φορὰ ποὺ μιλᾶμε γιὰ εὐγνωμοσύνη, εἶναι σὰν νὰ μιλᾶμε γιὰ μία εὐλογημένη ζωή. Δυστυχῶς, ὁ σημερινὸς κόσμος, ξεχνώντας τὸν Θεό, ἔπαψε νὰ ἐκτιμᾷ καὶ τὰ δῶρα Του. Χωρὶς τὴν διαρκῆ εὐγνωμοσύνη πρὸς Ἐκεῖνον, ἔμαθε νὰ θεωρεῖ τὸ καθετὶ δεδομένο καὶ αὐτονόητο. Ὄχι, ὅμως, μόνον αὐτό. Ὁ ἀγνώμων ἄνθρωπος ἐπικεντρώνει διαρκῶς τὴν προσοχή του σὲ ὅ,τι τοῦ λείπει, μὲ συνέπεια νὰ αἰσθάνεται διαρκῶς πὼς ἡ ζωὴ μόνον τοῦ χρωστᾷ καὶ πὼς διαρκῶς στερεῖται αὐτὰ ποὺ ἀξίζει. Τότε, ἡ καθημερινότητα διαποτίζεται ἀπὸ ἕνα διαρκὲς παράπονο, ποὺ συχνὰ ἐξελίσσεται σὲ θυμό, ἀλλὰ καὶ φθόνο.
Ἀντίθετα, ὁ εὐγνώμων ἄνθρωπος βιώνει τὴν κάθε μέρα του ὡς θαῦμα. Κάθε τί ποὺ τοῦ συμβαίνει, ὄχι μόνον εὐχάριστο ἀλλὰ καὶ δυσάρεστο, ἀποτελεῖ γι΄ αὐτὸν ἐπιβεβαίωση τῆς ἀγάπης τοῦ Θεοῦ, ὁ Ὁποῖος δὲν τὸν ξεχνᾷ ποτέ. Ἀλλὰ καὶ κάτι περισσότερο: Ὁ εὐγνώμων ἄνθρωπος αἰσθάνεται τὴν ἀνάγκη νὰ μοιραστεῖ ὅσα δέχτηκε· ὄχι μόνο τὰ ὑλικὰ ἀγαθὰ ἀλλὰ καὶ τὴν χαρὰ ποὺ νιώθει. Πρόκειται γιὰ ἐκείνους, οἱ ὁποῖοι ἐπιβεβαιώνουν τὴν διδασκαλία τοῦ Ἀποστόλου Παύλου, πὼς ἀποτελεῖ μεγαλύτερη χαρὰ τὸ νὰ δίνεις ἀπὸ τὸ νὰ λαμβάνεις. Πρόκειται γιὰ ἐκείνους, οἱ ὁποῖοι, ζωντας μὲ διαρκῆ εὐγνωμοσύνη, ὅπου βρεθοῦν, σκορπίζουν γύρω τους αἰσιοδοξία καὶ φωτεινὰ συναισθήματα. Πρόκειται γιὰ ἐκείνους, οἱ ὁποῖοι, καὶ μόνον μὲ τὴν παρουσία τους, ἀναπαύουν τὶς ζωὲς τῶν ἀνθρώπων ποὺ βρίσκονται γύρω τους.
Ἐπιτρέψτε μου ὅμως νὰ ἀναφερθῶ καὶ στὰ παιδιά μας. Παραπονιόμαστε συχνὰ πὼς μόνο ἀπαιτοῦν καὶ δὲν ξέρουν νὰ εὐχαριστοῦν ἐκείνους ποὺ τά εὐεργετοῦν, οὔτε κὰν τοὺς ἴδιους τούς γονεῖς τους. Ἡ εὐθύνη ὅμως βαραίνει συχνὰ ἐμᾶς. Διαμορφώσαμε μία κοινωνία ὅπου ὅλοι ἀπαιτοῦν τὰ δικαιώματά τους, ἐλάχιστοι ὅμως εἶναι σὲ θέση νὰ ἀναγνωρίσουν τὶς καθημερινὲς εὐεργεσίες ποὺ δέχονται. Τὰ παιδιά μας ἀναπτύσσονται σὲ μία ἀτμόσφαιρα διαρκοῦς γκρίνιας καὶ παραπόνου γιὰ ὅσα μᾶς λείπουν. Θὰ εἶχαν ὅμως νὰ ὠφεληθοῦν σὲ πολλά, ἂν τοὺς προσφέραμε μία ἀνατροφὴ εὐχαριστίας γιὰ ὅσα ἀπολαμβάνουμε. Καὶ ἐπειδὴ ἀγωνιοῦμε γιὰ τὴν χριστιανικὴ διαπαιδαγώγησή τους, ἄς μὴν ξεχνᾶμε πὼς ἡ Ἐκκλησία μας ὀνομάζει τὸ κατεξοχὴν Μυστήριό της «Θεία Εὐχαριστία» θεωρώντας πὼς αὐτὴ εἶναι ἡ πλέον μεγαλειώδης καὶ ἁρμόζουσα στάση ποὺ μπορεῖ νὰ υἱοθετήσει ἕνας ἄνθρωπος ἀπέναντι στὸν Θεό.
Ἂν θέλουμε λοιπὸν νὰ ἀπολαύσουμε ὄντως τοὺς καρποὺς τῆς μυστηριακῆς καὶ λατρευτικῆς ζωῆς, ἄς θέσουμε ὡς σκοπὸ τὴν διαρκῆ μεταμόρφωσή μας σὲ ἀνθρώπους εὐγνωμοσύνης. Ἄς μιμηθοῦμε τὸ παράδειγμα τοῦ εὐγνώμονα Σαμαρείτη τῆς σημερινῆς περικοπῆς καί, ὅπως διδάσκει ὁ Ἀββᾶς Ἰσαὰκ ὁ Σύρος, ἄς παρακινήσουμε, μέσῳ τῆς εὐγνωμοσύνης μας, τὸν μεγάλο εὐεργέτη μας Χριστὸ νὰ πολλαπλασιάσει τὶς δωρεὲς Του πρὸς ὅλους μας.
Ἀμήν.
Μὲ ὅλη μου τὴν πατρικὴ ἀγάπη,
Ο ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ ΣΑΣ
† Ο ΑΙΤΩΛΙΑΣ ΚΑΙ ΑΚΑΡΝΑΝΙΑΣ ΔΑΜΑΣΚΗΝΟΣ
