Ο ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ ΑΙΤΩΛΙΑΣ ΚΑΙ ΑΚΑΡΝΑΝΙΑΣ ΔΑΜΑΣΚΗΝΟΣ
Πρός τό χριστεπώνυμον πλήρωμα
τῆς καθ’ ἡμᾶς Ἱερᾶς Μητροπόλεως
Ε Γ Κ Υ Κ Λ Ι Ο Ν Σ Η Μ Ε Ι Ω Μ Α
Θέμα: «Ἐγκύκλιον Σημείωμα τοῦ Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Αἰτωλίας καί Ἀκαρνανίας κ.κ. Δαμασκηνοῦ ἐπί τῇ ἐνάρξῃ τῆς Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς»
Ἀδελφοί μου πατέρες καί ἀδελφοί,
Παιδιά μου ἐν Κυρίῳ ἀγαπημένα
Ἡ περίοδος τῆς Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς, ἡ ὁποία ἔχει ὡς ἀποκορύφωμα τήν Μεγάλη Ἑβδομάδα καί τήν Κυριακή τῆς Ἀναστάσεως τοῦ Κυρίου, ἀποτελοῦν τήν κορωνίδα τοῦ λατρευτικοῦ κύκλου τῆς Ἐκκλησίας μας. Δέν εἶναι μόνον ἡ βαθιά κατάνυξη, μέ τήν ὁποία πλημμυρίζουν τήν καρδιά μας οἱ ἀκολουθίες τῆς περιόδου αὐτῆς. Εἶναι καί τά βαθύτατα νοήματα τῆς ἱερᾶς ὑμνωδίας, τά ὁποῖα συμπυκνώνουν τήν σοφία τῶν θεοφόρων Πατέρων μας, καθώς καί τούς καρπούς τῆς ἀσκήσεως τῶν Ἁγίων μας. Αὐτούς ἄλλωστε τιμοῦμε κατά τό Σάββατο τῆς Τυροφάγου καί αὐτῶν ἐπικαλούμαστε τήν βοήθεια, ἔχοντας ἐνώπιόν μας τόν στίβο τῶν πνευματικῶν ἀγώνων.
Πέραν ὅμως αὐτῶν, γιά ἐμᾶς τούς Χριστιανούς, ἡ περίοδος αὐτή ἀποτελεῖ πνευματικό ταξίδι μέ ἀφετηρία τήν Καθαρά Δευτέρα καί τελικό προορισμό τήν ἑορτή τῶν ἑορτῶν, τό Ἅγιο Πάσχα. Εἶναι γεγονός πώς, γιά τούς ἀνθρώπους τοῦ κόσμου τούτου, ἡ περίοδος τῆς Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς εἶναι ταυτισμένη μέ τήν μελαγχολία μίας στέρησης· στέρησης τροφῶν, στέρησης διασκεδάσεων καί, γενικῶς, στέρησης ὅλων ἐκείνων τῶν ἐπιφανειακῶν καί πρόσκαιρων ἡδονῶν, τίς ὁποῖες προσφέρει ὁ ὑλικός κόσμος τῆς φθορᾶς καί τῆς ματαιότητος. Γιά ὅσους ὅμως ἀποφασίσουν νά ἀνταποκριθοῦν στήν πρόσκληση τῆς Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς καί θέσουν ὡς πρώτη προτεραιότητα στή ζωή τους τήν συνάντηση μέ τόν Νικητή τοῦ θανάτου, τόν Κύριο ἡμών Ἰησοῦ Χριστό, ἡ περίοδος αὐτή ἀποτελεῖ προετοιμασία προσωπικῆς συμμετοχῆς στά σωτήρια Πάθη Του καί προσωπική ἐμπειρία συμμετοχῆς στόν ἀναστάσιμο θρίαμβό Του.
Ζώντας σέ ἕναν κόσμο, ὁ ὁποῖος δημιουργεῖ διαρκῶς ὑποκατάστατα ζωῆς καί χαρᾶς, ἡ Μεγάλη Τεσσαρακοστή ἀπευθύνει στόν καθέναν ἀπό μας μία πρόσκληση θάρρους καί ἀποφασιστικότητος. Θάρρους νά ἀποδεχτοῦμε τήν ψυχική πεῖνα καί δίψα μας, τἰς ὁποῖες δέν μποροῦν νά χορτάσουν τά ξυλοκέρατα τῶν κοσμικῶν ἡδονῶν, ἀλλά καί ἀποφασιστικότητος νά ἀπαρνηθοῦμε τά μάταια καί φθαρτά, προκειμένου νά στραφοῦμε «ψυχῇ τέ καί σώματι» πρός τόν Ἀναστημένο Βασιλέα τῆς αἰωνίου ζωῆς.
Γνωρίζουμε τόν προορισμό μας καί ἀνυπομονοῦμε νά γευτοῦμε τήν ἀναστάσιμη χαρά. Ἄλλωστε, ὁ πυρήνας τῆς ὀρθοδόξου πίστεώς μας εἶναι ἡ βεβαιότητα πώς ἡ προσδοκώμενη λαμπρή ἡμέρα τῆς Ἀναστάσεως δέν ἀποτελεῖ ἁπλῶς μία ἐτήσια ἀνάμνηση ἑνός γεγονότος πού πέρασε. Ἀντίθετα, ἀποτελεῖ διαπαντός «θανάτου τὴν νέκρωσιν, Ἅδου τὴν καθαίρεσιν ἄλλης βιοτῆς τῆς αἰωνίου ἀπαρχήν». Πρόκειται γιά τήν μετατροπή τοῦ φριχτοῦ θανάτου, ἀπό τέλος καί ἐξαφάνιση τῆς ἀνθρώπινης ζωῆς σέ Πάσχα, δηλαδή σέ πέρασμα πρός τήν Βασιλεία τοῦ Θεοῦ, μεταβάλλοντας τό ἀβάσταχτο πένθος σέ παιᾶνα θριάμβου.
Ὁμολογοῦμε τό γεγονός αὐτό σέ κάθε Θεία Λειτουργία καί νοητικά ἀποδεχόμαστε τήν δύναμη καί τήν διαρκῆ παρουσία τοῦ Ἀναστημένου Χριστοῦ στήν ἱστορία. Δυστυχῶς ὅμως ρέπουμε διαρκῶς πρός μία ζωή λύπης, ζωή στερημένη ἀπό τήν ἀναστάσιμη χαρά, σάν νά μἠν ἀναστήθηκε ποτέ ὁ Χριστός. Ἡ ζωή μας παραμένει προσκολλημένη στίς διαρκεῖς βιοτικές ἐκκρεμότητες καί περνᾷ ὑποδουλωμένη στήν τυραννία τῶν σωματικῶν ἀναγκῶν. Θλιβόμαστε γι΄ αὐτή τήν αἰχμαλωσία. Θρηνοῦμε γιά τήν ἀπώλεια μιᾶς διαφορετικῆς ζωῆς, γιά τήν ὁποίαν πλαστήκαμε. Θέλουμε, ἀλλά δυσκολευόμαστε ἀφάνταστα νά μετατρέψουμε τό κοσμοϊστορικό γεγονός τῆς Ἀναστάσεως σέ προσωπική μας ὑπόθεση.
Σέ αὐτή τήν ὀδύνη καί σέ αὐτόν τόν πόθο, ἔρχεται ἡ Ἁγία καί Μεγάλη Τεσσαρακοστή νά μᾶς ἐνθαρρύνει, νά μᾶς στηρίξει καί νά μᾶς βοηθήσει νά βροῦμε τόν προσανατολισμό μας. Μέσῳ τῆς νηστείας, μᾶς καλεῖ σέ ἀπελευθέρωση ἀπό τήν τυραννία τῆς σωματικῆς τροφῆς. Μέσῳ τῆς κατανύξεως, μᾶς καλεῖ σέ ἀπεξάρτηση ἀπό τόν ἐθισμό στή διάσπαση τῆς καθημερινότητος. Κυρίως ὅμως, μέσῳ τῆς μετανοίας, μᾶς καλεῖ στήν ἀναγνώριση τῆς ἀνεπάρκειας τῶν δυνάμεών μας, ὥστε ἡ ἀδύναμη ὕπαρξή μας νά στραφεῖ πρός τόν Νυμφίο τῆς Ἐκκλησίας καί νά κραυγάσει τό «Ἐλέησον».
Ἡ στροφή αὐτή ἀποτελεῖ τό νόημα τῆς μετανοίας, ἀλλά καί ὁλόκληρης τῆς Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς. Ἡ νηστεία, ἡ ἐγκράτεια, ἡ παρακολούθηση τῶν ἀκολουθιῶν καί ὅλες οἱ ἄλλες πνευματικές προσπάθειες τῶν ἡμερῶν πού θά ακολουθήσουν δέν θά ἔχουν τό παραμικρό ἀποτέλεσμα, ἐάν στήν ψυχή μας δέν ἀτονήσει τό ἐγωιστικό θέλημα καί δέν δώσει τήν θέση του στό θέλημα τοῦ Θεοῦ. Αὐτό εἶναι τό νόημα κάθε πνευματικοῦ ἀγώνα: νά ἐκτοπίσει ἀπό τό κέντρο τῆς ψυχῆς μας τόν θεοποιημένο ἑαυτό μας καί νά ἐνθρονίσει τόν Βασιλέα τῆς ζωῆς. Καλούμαστε, οὐσιαστικά, νά ἐπανορθώσουμε τήν παρακοή τῶν Πρωτοπλάστων και, ἀναγνωρίζοντας τίς θανατηφόρες ἐπιπτώσεις τῆς ἀνθρώπινης ἀποστασίας, νά στραφοῦμε ξανά πρός τόν Θεό, ζητώντας μέ συντριβή τήν ἐπιστροφή μας στήν αἰώνια πατρίδα μας πού δέν εἶναι ἄλλη ἀπό τόν χαμένο παράδεισο τῆς ζωντανῆς σχέσης μέ τόν Δημιουργό καί τῆς ἀγάπης μεταξύ τῶν ἀνθρώπων.
Ἀδελφοί μου,
Ἡ περίοδος τῆς Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς ξεκινᾷ πάντα μέ λίγη δυσκολία. Ὁ τρόπος ζωῆς, τόν ὁποίον μᾶς προτείνει ἡ Ἐκκλησία μας κατά τήν περίοδο αὐτή, εἶναι ἀλήθεια πώς ἀνατρέπει τήν καθημερινότητά μας. Ὅποιος ὅμως εἰσέλθει σέ αὐτόν τόν στίβο μέ ζῆλο καί ἀποφασιστικότητα θά γευτεῖ πολύ σύντομα γλυκύτατους καρπούς· καρπούς ἐλευθερίας ἀπό τόν ἐγωισμό καί τήν ματαιότητα, κυρίως ὅμως καρπούς ἀπό τήν Θεία παρουσία. Διότι, ἀγαπητοί μου, ἡ σταδιακή ἀπελευθέρωση ἀπό τα πάθη καθιστᾷ ἱκανό τόν νοῦ νά ἀναγνωρίσει τόν Κύριό μας, ὁ Ὁποῖος προπορεύεται, ἐνισχύει μέ τήν εὐλογία Του τούς κόπους καί τίς προσπάθειές μας καί μᾶς καλεῖ νά Τόν ἀκολουθήσουμε στόν δρόμο πρός τόν Γολγοθᾶ. Ὅποιος γευτεῖ αὐτήν τήν ἐμπειρία, περιφρονεῖ πλέον μέ εὐκολία τά θέλγητρα τοῦ κόσμου καί τό μόνο πού ποθεῖ εἶναι νά συσταυρωθεῖ μέ Ἐκεῖνον, βέβαιος πώς θά συναναστηθεῖ. Τότε, ἡ Μεγάλη Τεσσαρακοστή, ἀπό περίοδος δοκιμασίας, μεταβάλλεται σέ πρόγευση χαρᾶς.
Μετά πατρικῆς ἀγάπης
Ο ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ
+ Ο ΑΙΤΩΛΙΑΣ ΚΑΙ ΑΚΑΡΝΑΝΙΑΣ ΔΑΜΑΣΚΗΝΟΣ
